SGK Vật Lí 9 - Bài 43 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

  • Bài 43 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ trang 1
  • Bài 43 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ trang 2
  • Bài 43 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ trang 3
BAI 43
Một thấu kính hội tụ được đặt sát vào mặt trang sách (hình 43.1). Hãy quan sát hình ành dòng chữ qua thấu kính. Hình ành dòng chữ thay đổi như thế nào khi từ từ dịch chuyền thấu kính ra xa trang sách ?
! Ành lứn hơn hay nhô hon VI Ig cách lừ VÍU 4én thấu kính.
b) A'fl' li ảnh thặt hay cách tửiinh_
ẹ^^Tthấu kính hội tụ:
'Vật dặt rất xa thĩíu kính clnj
Fioang báng tiêu cự.
Vật đạt ngoài khoáng tiêu cự chí
Vật đạt trong khoáng tiẻư cự choi
Vật AB đạt vuông góc với trục chill
IAB cũng vuông góc với trục chính. A
^ùa A cũng nẩm trẽn trục chính.
Muốn dựng ảnh A' B cùa AB { bàng hai trong ba tia sáng (hj
CMC chính ta có ảnh A'a?
•í ních Uiiiii kính mòi
I nguục chiêu vời VỊ lùng chiêu vừi vẠt. háu kinh ihì ảnh A I irục chính thì ảnfc
’iinh. chi cán dưng à dó từ H hạ vuông;
Hĩnh 43.1
ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TU
- ĐẶC ĐIẾM CỦA ẢNH CÙA MỘT VẬT TẠO BỞI THÁU KÍNH HỘI TỊI
í Thí nghiệm
Quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kinh hội tụ. • Bố trí thí nghiệm như hình 43.2.
Cả vật và màn đéu được đặt vuông góc với trục chính cua thấu kính hội tụ có tiêu cự khoảng 12cm. a) Đặt vật ngoài khoảng tiêu cự
Đặt vật ở xa thấu kính và màn ở sát thấu kính.
Từ từ dịch chuyến màn ra xa thấu kính cho đến khi xuất hiện ảnh rỏ nét của vật ở trên màn, đó là ảnh thật. Anh thật cùng chiéu hay ngược chiêu so với vật ?
@3 Dịch vật vào gần thấu kính hon. Tiến hành thí nghiệm như trên, có thu được ảnh của vật trên màn nữa không ? Ảnh thật hay ảo ? Ảnh cùng chiều hay ngược chiều so với vật ? '
Hình 43.2
b) Đặt vật trong khoáng tiêu cự
ss Hãy chứng to ràng không hứng được ảnh cùa vật ớ trên màn. Hãy quan sát ảnh của vật qua thấu kính và cho biết đó là ảnh thật hay ảo, cùng chiều hay ngược chiều, lớn hon hay nhó hơn vật.
2. Hãy ghi các nhận xét d trên vào bảng 1 Bàng 1
\	Kết quả
Khoảng cách từ vật đến thấu kính (d)
Đặc điếm cua ánh
Lán
thí nghiệm
quan
sát
Thật hay ảo ?
Cùng chiêu hay ngược chiểu so với vật ?
Lớn hơn hay nho hơn vật ?
1
Vật ờ rất xa thấu kính
2
d>2f
3
f < d < 2f
4
d<f
■ Một điếm sáng nàm ngay trên trục chính, ở rất' xa thấu kính, cho ảnh tại tiêu điếm của thấu kính. Chùm tia phát ra tù điểm sáng này chiếu tới mặt thấu kính được coi là chùm song song với trục chinh của thấu kính.
Vật đặt vuông góc vói trục chính cùa thấu kính cho ảnh củng vuông góc vói trục chính.
II - CÁCH DỰNG ẢNH
Dựng ảnh của điểm sáng s tạo bỏl thấu kính hộl tụ
H s là một điếm sáng đuạc đặt truóc thấu kinh hội tụ. Chùm sáng từ s phát ra, sau khi khúc xạ qua thấu kinh, cho chùm tia ló hội tụ tại ảnh S’ của s. Đế xác định vị trí của s’, chi cân vẽ đường truyền của hai trong ba tia sáng đã học.
HH Hãy dụng ảnh S’ của điếm sáng s trên hình 43.3.
Dựng ảnh của một vật sáng ÃB tạo bỏl thấu kính hộl tụ
S3 Vật sáng AB đuợc đặt vuông góc với trục chính của thấu kính hội tụ có tiêu cự f = 12cm. Điếm A nàm trên trục chính. Hãy dụng ’anh A’B’ của AB và nhận xét đặc điểm của ảnh A’B’ trortg hai trường hợp :
+ Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 36cm (hình 43.4a).
s.
ì
k'
0 ,
A
F
F
Hình 43.3
B
4
Ị
0
A	F
F
a)
>
t
B
A
Ẻ
0
F A
F
b)
t
Hình 43.4
+ Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8cm (hình 43.4b).
Ill-VẬN DỤNG
Vận dụng kiến thức hình học, hãy tinh khoảng cách từ ảnh đến tháu kính và chiếu cao của ảnh trong hai trường hợp ỏ C5. Cho biết vật AB có chiêu cao h = lcm.
Trả lời câu hòi nêu ra ờ phân mờ bài.
* Đối vói thấu kính hội tụ :
Vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiéu với vật. Khi vật đặt rất xa thấu kính thì ảnh thật có vị trí cách thẩu kính một khoảng bằng tiêu cự.
Vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiéu với vật.
ứ Muốn dụng ảnh A’B’ của AB qua thấu kính (AB vuông góc vói trục chính của thấu kính, A nằm trên trục chính), chỉ cấn dựng ảnh B’ của B bằng cách vẽ đường truyền của hai tia sáng đặc biệtj sau đó từ B’ hạ vuồng góc xuống trục chính ta có ảnh A’ của A.
CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT
Đặt mát hứng chùm tia ló sè quan sát được ảnh của một vật tạo bởi thấu kính. Nếu nhìn thấy ảnh ngược chiếu với vật thì đó là ảnh thật. Nếu nhìn thấy ảnh cùng chiéu vói vật thì đó là ảnh ảo.
Biết được quy luật vế sự tạo ảnh của một vật bởi thấu kính hội tụ, người ta đã dùng nó để chê' tạo các dụng cụ quang học mở rộng khả ọăng nhìn của mắt nhu: ống nhòm, máy ảnh, đèn chiếu, kính lúp, kính hiển vi, kính thiên văn... Nhũng dụng cụ đó giúp chúng ta quan sát được những vật ở rất xa hoặc những chi tiết rất nhỏ, mà bằng mắt thường chúng ta không thể nhìn thấy được.