SGK Vật Lí 9 - Bài 45 Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì
BÀI 45 Hình 45.1 ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ Bạn Đông bị cận thị nặng. Nếu Đông bỏ kính ra, ta nhìn thấy mắt bạn to hơn hay nhỏ hơn khi nhìn mắt bạn lúc đang đeo kính ? - ĐẶC ĐIỂM CÙA ẢNH CÙA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH PHÂN KÌ Bố trí thí nghiệm như hình 45.1 đế quan sát ảnh của một vật tạo bởi thấu kính phân kì. Vật và màn đéu được đặt vuông góc với trục chính cùa thấu kính phân kì có tiêu cự khoảng 12cm. Hãy làm thí nghiệm đế chứng tỏ ràng không thế hứng được ảnh của vật trên màn với mọi vị trí của vật. 00 Làm thế nào đế quan sát được anh của vật tạo bới thấu kính phân kì ? Anh đó là anh thật hay ảnh ào ? Cùng chiéu hay ngược chiéu với vật ? II - CÁCH DỰNG ẢNH Dựa vào kiến thức đã học ở bài trước, hãy nêu cách dựng ảnh cùa vật AB qua thấu kính phân kì, biết AB vuông góc với trục chính, A nàm trên trục chính. Trên hình 45.2 cho biết vật AB được đặt vuông góc với trục chính của thấu kính phân ki có tiêu cự f = 12cm. Điếm A nàm trẽn trục chính và cách quang tâm o một khoang OA = 24cm. + Hãy dựng anh A’B’ cua vật AB tạo bời thấu kính đã cho. + Dựa vào hình vẽ, hãy lập luận đế chứng tỏ ràng ảnh này luôn nàm trong khoảng tiêu cự cua thấu kính. - Độ LỚN CÙA ẤNH ẢO TẠO BỞI CÁC THẤU KÍNH H3 Đặt vật AB trước một thấu kính có tiêu cụ f = 12cm. Vật AB cách thấu kính một khoảng d = 8cm, A nàm trên trục chính. Hãy dụng ánh A’B’ của AB. Dựa vào hình vẽ đế nêu nhận xét vé độ lớn của ánh so với vật trong hai trường hợp : + Thấu kính là hội tụ. + Thấu kính là phân kì. - VẬN DỤNG K Từ bài toán trên, hãy cho biết ảnh ao của một vật tạo bời thâu kính hội tụ và thấu kính phân kì có đặc điểm gì giống nhau, khác nhau. Từ đó hãy nêu cách nhận biết nhanh chóng một thấu kính là hội tụ hay phân kì. Hi Vận dụng kiến thức hình học, tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính và chiều cao của ảnh trong hai trường hợp ở C5 khi vật có chiều cao h = 6mm. H3 Hãy trả lời câu hởi nêu ra ở phần mo bài. ứ Đối với thấu kính phân kì: Vật sáng đặt ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì luôn cho ảnh ảo, cùng chiéu, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính. Vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cụ. CÓ THỂ EM CHƯA BIẾT Có một cách rất đơn giản dể phân biệt nhanh chóng thấu kính hội tụ với thấu kính phân kì. Đặt một ngón tay ở phía trước và gần thấu kính để sao cho có ảnh ảo. Nheo mắt nhìn ảnh này qua kính. Đưa tù từ thấu kính lên trên, nếu ảnh chạy xuống dưới thì đó là thấu kính hội tụ, nếu ảnh chạy lẻn trên thì đó là thấu kính phân kì (hình 45.3). Em hãy thử tìm cách giải thích xem sao.