Giải Lịch Sử lớp 10 Bài 27: Cuộc đấu tranh giành độc lập (Từ thế kỉ VI đến thế kỉ X)
Bài 27 cuộc ĐÁU TRANH GIÀNH Độc LẬP (từ thế kỉ VI đến thế kỉ X) Khái quát các cuộc đấu tranh vũ trang từ thế kỉ VI đến đầu thế kỉ X Câu 1: Qua bâng thống kê dưới đây, em có nhận xét gì về các cuộc đấu tranh chong Bắc thuộc của nhân dân ta trong các thế kỉ VI - đầu thế kỉX. STT Năm khỏi nghĩa Tóm tắt diễn biến, kết quả 1 542 Lí Bí khỏi nghĩa. Năm 544, cuộc khỏi nghĩa thắng lợi, thành lập nước Vạn Xuân. 2 687 Lí Tự Tiên, Đinh Kiến khỏi nghĩa, vây đánh phủ thành Tống Bình (Hà Nội), giết chết Đô hộ phủ Lưu Diên Hựu. Nhà Đường cử quân sang đánh bại nghĩa quân. 3 722 Mai Thúc Loan kêu gọi nhân dân vùng Nam Đàn (Nghệ An) nổi dậy khỏi nghĩa, xây dựng căn cứ chống giặc ở Sa Nam (Nam Đàn). Đưọc nhân dân hưởng ứng nghĩa quân tiến ra Bắc, tấn công phủ thành Tống Binh. Đô hộ Quang Sở Khách bỏ trốn. Mai Thúc Loan xưng đế (Mai Hắc Đế), đóng đô ở Vạn An (Nghệ An). Nhà Đường sai 10 vạn quân sang đàn áp. Lục lượng nghĩa quân tan vỡ. 4 Khoảng năm 776 Phùng Hưng khởi nghĩa ở Đường Lâm (Ba Vì - Hà Tây), đánh chiếm phủ thành Tống Bình, quản lí đất nước. Phùng Hưng mất 791, nhà Đường đem quân xâm lược. 5 905 Khúc Thừa Dụ được ủng hộ của nhân dân đã đánh chiếm phù thành Tống Bình, xây dựng chính quyền tự chủ. 6 938 Ngô Quyền đánh bại cuộc xâm lược của Nam Hán, bảo vệ độc lập tự chủ. Hướng dẫn trả lời: Nhận xét: Các cuộc đấu tranh trên diễn ra mạnh mẽ, quyết liệt và giành đưọc nhiều thắng lợi, kết thúc hoàn toàn thòi kì bị phương Bắc đô hộ, mở ra thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta. Cuộc khởi nghĩa Lý Bí và sự thành lập nhà nước Vạn Xuân Câu hỏi: Cuộc khởi nghĩa của Lí Bí và sự thành lập nhà nước Vạn Xuân diễn ra như thế nào? Ý nghĩa của việc thành lập nhà nước Vạn Xuân. Hưởng dẫn trả lời: Mùa Xuân năm 542, nhân lòng oán giận của nhân dân vì chế độ cai trị hà khắc, bóc lột của nhà Lương, Lý Bí đã liên kết với hào kiệt các châu thuộc miền Bắc nước ta nổi dậy khởi nghĩa. Chưa đầy ba tháng sau, nghĩa quân đã đánh chiếm được châu thành Long Biên (Bắc Ninh). Các cuộc phản công của quân Lương đều bị nghĩa quân đánh bại, chính quyền đô hộ bị lật đổ. Mùa xuân năm 544, Lý Bí lên ngôi vua, đặt niên hiệu là Thiên Đức, đặt quốc hiệu là Vạn Xuân, dựng kinh đô ở vùng cửa sông Tô Lịch (Hà Nội). Nhà nước Vạn Xuân độc lập tự chủ ra đời. Nãm 545, nhà Lương cử Trần Bá Tiên đem quân sang xâm lược. Lý Nam Đe rút quân về hồ Điên Triệt (Vĩnh Phúc), bị quân Lương đánh phải rút về động Khuất Lão (Tam Nông, Phú Thọ) và giao binh quyền cho Triệu Quang Phục. Triệu Quang Phục rút quân về đầm Dạ Trạch (Hưng Yên) tổ chức kháng chiến chống lại quân Lương. Cuộc kháng chiến vô cùng gian khổ nhưng rất sáng tạo và anh dũng, kéo dài đến năm 550 thì kết thúc thắng lợi, Triệu Quang Phục lên làm vua (Triệu Việt Vương). Năm 555, Lý Phật Tử (một người họ hàng với Lý Nam Để) nổi lên chống lại Triệu Việt Vương và đến năm 571, bất ngờ đánh úp, cướp ngôi. Lý Phật Tử lên làm vua gọi là Hậu Lý Nam Đe. Năm 603, nhà Tuỳ đem quân xâm lược Vạn Xuân, Lý Phật Từ bị bắt. Nhà nước Vạn Xuân kết thúc. Ỷ nghĩa cùa việc thànn lập nhà nước Vạn Xuân'. Nhà nước Vạn Xuân được thành lập đánh dấu một bước trưởng thành trên con đường đấu tranh giải phóng dân tộc của nhân dân ta. Mặc dầu chỉ tồn tại được 60 năm nhưng nước Vạn Xuân độc lập vẫn là sự cổ vũ ló'n lao cho thể hệ sau trong cuộc chiến đấu vì độc lập của Tổ quốc. Những cuộc khỏi nghĩa tiêu biểu ở đầu thể kỉ X Câu hỏi: Nêu tóm tắt diễn biến cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ và cuộc kháng chiến của Ngô Quyền. Hướng dẫn trả lời: Cuộc khỏi nghĩa của Khúc Thừa Dụ Năm 905, nhân cơ hội nhà Đường suy sụp, Khúc Thừa Dụ được nhân dân ùng hộ, đánh chiếm Tống Bình giành quyền tự chủ. Triều đình nhà Đường buộc phải phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ An Nam. Năm 907, Khúc Thừa Dụ qua đò'i, Khúc Hạo lên thay cai quản đất nưóc. ông thực hiện nhiều chính sách cải cách về các mặt để xây dựng chính quyền độc lập tự chù, giảm nhẹ sự đóng góp của dân chúng. Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng năm 938 Năm 931, Dương Đình Nghệ lãnh đạo nhân dân đánh bại cuộc xâm lược của Nam Hán, thay họ Khúc nắm giũ’ chính quyền tự chủ. Đầu nãm 937, ông bị Kiều Công Tiễn giết để đoạt chức Tiết độ sứ. Tháng 10 năm 938, Ngô Quyền đem quân đánh Kiều Công Tiễn. Công Tiễn cho nguời sang cầu cứu Nam Hán. Lợi dụng cơ hội đó, quân Nam Hán kéo vào xâm lưọ'c nước ta lần thử hai. Ngô Quyền nhanh chóng tiến quân vào thành Đại La (Hà Nội), bắt giết Kiều Công Tiễn và dùng kế đóng cọc ở sông Bạch Đằng, cho quân mai phục ờ hai bên bờ sông, nhử quân giặc lot vào trận địa mai phục để tiêu diệt. Kết quả quân giặc trúng kế của Ngô Quyền, bị đại bại. Câu hỏi: Tóm tắt diễn biến của chiến thắng Bạch Đằng năm 938? Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của chiến thắng Bạch Đằng năm 938? Hướng dẫn trả lời: Tóm tắt diễn biến: + Tháng 10 - 938, Ngô Quyền đem quân đánh Kiều Công Tiễn. Công Tiễn cho người sang cầu cứu Nam Hán. Lợi dụng CO’ hội đó, quân Nam Hán kéo vào xâm lược nước ta lần thứ hai. + Sau khi giết xong Kiều Công Tiễn, Ngô Quyền ổn định tình hình đất nước, cùng quân dân chuẩn bị chống giặc. Ngô Quyền xây trận địa ở sông Bạch Đằng, bố trí quân mai phục. , + Đoàn thuyền chiến Nam Hán nối nhau vào cửa sông Bạch Đằng, không hay biết gì cả. Bấy giờ nước triều lên ngập hết trận địa cọc, Ngô Quyền cho một đoàn thuyền nhỏ ra khiêu chiến, rồi quay chạy. Đoàn thuyền giặc thừa thắng đuổi gấp, vượt qua trận địa cọc. Khi nước triều rút xuống, Ngô Quyền hạ lệnh phản công. Quân mai phục từ hai bên đô ra đánh mạnh. Hoang Tháo chống đõ' không nổi, quay thuyền bỏ chạy. Bị quân ta đuổi gấp, thuyền giặc lao vào mũi cọc và lao vào nhau đổ võ' tan tành. Quân ta thừa thế vây đánh. Giặc chết quá một nửa. Hoằng Tháo bị giết tại trận. Nguyên nhân thắng lọi: + Do sức mạnh đoàn kết chiến đấu chống ngoại xâm của toàn dân. + Do tài mưu lưọ'c của Ngô Quyền trong việc sử dụng nghệ thuật thuỷ chiến. Ý nghĩa lịch sử: + Nêu lên ý chí quyết tâm bảo vệ thành quả đấu tranh của dân tộc ta. + Xác lập vững chắc nền độc lập của Tổ quốc. + Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành lại độc lập hàng chục thế kỉ. Bài tập: Hãy điền sự kiện lịch sử vào niên đại đã cho theo bảng thống kê sau đây. Qua bảng thong kê trên, em có nhận xét gì về cuộc đấu tranh chống Bắc thuộc của nhân dân ta trong các thế kỉ VI đến đầu thế kỉ X. Niên đại Sự kiện 1. 542 a. 2. 545 b. 3. 555 - 571 c. 4. 603 d. 5. 687 e. 6. 722 g- 7. 776 h. 8. 905 i. 9. 938 k. * Hướng dẫn trả tời: Niên đại Sự kiện 1 542 a. Lí Bí khởi nghĩa. Đen năm 544, cuộc khởi nghĩa thắng lợi, thành lập nước Vạn Xuân. 2. 545 b. Triệu Quang Phục kháng chiến chống quân xâm lược nhà Lương, đến năm 555 kháng chiến thắng lợi. Triệu Quang Phục lên làm vua (Triệu Việt Vương). 3. 555 -571 C.LÍ Phật Tử cướp ngôi Triệu Việt Vương lên làm vua gọi là Hậu Lí Nam Đế. 4. 603 d.Nhà Tuỳ đem quân xâm lược Vạn Xuân, Lí Phật Từ bị bắt. Nhà nước Vạn Xuân kết thúc. 5. 687 e. Lí Tự Tiên, Đinh Kiến khởi nghĩa, vây đánh thành Tống Bình (Hà Nội) giết chếí Đô hộ phủ Lưu Diên Hựu. Nhà Đường cừ quan sang đánh bại nghĩa quân. 6. 722 g. Mai Thúc Loan kêu gọi nhân dân vùng Nam Đàn (Nghệ An) nổi dậy khởi nghĩa, xây dựng căn cứ chống giặc ờ Sa Nam (Nam Đàn). Được nhân dân hưởng ứng nghĩa quân tiến ra Bắc, tấn công phủ thành Tống Bình. Đô hộ Quang Sở Khách bỏ trốn. Mai Thúc Loan xưng đế (Mai Hắc Đế), đóng đô ỏ' Vạn An (Nghệ An). 7. 776 h. Phùng Hưng khởi nghĩa ở Đường Lam (Ba Vì - Hà Tây), đánh chiếm phủ thành Tống Bình, quản lí đất nước. Phùng Hưng mất. Năm 791, nhà Đường đem quân xâm lược. 8. 905 i. Khúc Thừa Dụ được sự ủng hộ của nhân dân đánh chiếm phủ thành Tống Bình, xây dựng chính quyền tự chủ. 9. 938 k. Ngô Quyền đánh bại quân xâm lưọc của Nam Hán, bảo vệ độc lập tự chủ. Nhận xét: Những cuộc đấu tranh từ thế kỉ VI đến thế kỉ X diễn ra liên tục, mạnh mẽ, quyết liệt, giành được thắng lọi, kết thúc hoàn toàn thời kì phong kiến phương Bắc đô hộ, mỏ' ra thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta. Câu hỏi: Nêu những công lao của Khúc Thừa Dụ và Ngô Quyền trong công cuộc đấu tranh giành độc lập thời Bắc thuộc? Hướng dẫn trả lời: Công ỉao của Khúc Thừa Dụ: + Nhân cơ hội nhà Đường suy sụp, Khúc Thừa Dụ là người biết chớp lấy thời cơ lãnh đạo nhân dân nổi dậy giành chính quyền, đã đánh chiếm thành Tống Bình (Hà Nội). + Cuộc khởi nghĩa của Khúc Thừa Dụ thắng lợi đã đánh dấu sự thắng lọi về cơ bàn của cuộc đấu tranh vũ trang trong hơn nghìn nãm Bắc thuộc, đặt cơ sở cho nền độc lập lâu bền của dân tộc. Công lao của Ngô Quyền: + Trừ khử tên phản động Kiều Công Tiễn vừa trả thù cho chủ tướng vừa thù tiêu nội ứng lợi hại của Nam Hán. + Thiết kế và chỉ huy trận đánh ở sông Bạch Đằng đập tan cuộc xâm lược của quân Nam Hán. + Cuộc khởi nghĩa và chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền năm 938 đã kết thúc vĩnh viễn ách đô hộ của phong kiến Trung Quốc, mở ra một bước ngoặt mới, thời đại mới - thời đại độc lập, tự chủ lâu dài của dân tộc ta.