Soạn Văn 9: Chương trình địa phương (phần Tiếng Việt)

CHƯƠNG TRÌNH ĐỊA PHƯƠNG
(Phần Tiếng Việt)
Câu 1. Tìm từ ngữ địa phương trong các đoạn trích sau đây (trích từ truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sảng) và chuyển những từ ngữ địa phương đó sang tù ngữ toàn dân.
Từ ngữ địa phương	Từ ngữ toàn dân
a.
Thẹo
Dễ sợ
Lặp bặp
Ba
-
Sẹo
Sợ lắm
Lập bập
Bố
b.
Má
-
Mẹ
Kêu
-
gọi
Đũa bếp
-
Đũa cả
Nó trổng
-
Nói trông không
Vô
-
Vào
c.
Bữa sau
-
Hôm sau
Lui cui
-
Lúi húi
Nhắm
-
Dự đoán, lượng sức
Dáo dác
-
Nháo nhác
Giùm
-
Giúp
Câu 2. Đối chiếu các câu sau đây (trích từ truyện ngắn “Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sảng), cho biết từ “kêu” ở câu nào là từ địa phương, từ “kêu” ở câu nào là từ toàn dân. Hãy dùng cách diên đạt khác hoặc dùng từ đồng nghĩa để làm rõ sự khác nhau đó.
+ Phân biệt:
Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu (từ toàn dân) lên:
- Cơm sôi rồi chắt nước giùm cái! - Nó cũng lại nói trổng.
- Con kêu (từ địa phương) rồi mà người ta không nghe.
+ Dùng từ đồng nghĩa để làm rõ:
Con gọi rồi mà người ta không nghe.
Câu 3. Trong hai câu đố sau, từ nào là tù địa phương? Những từ đó tương đương với những từ nào trong ngôn ngữ toàn dân? (Các câu đố lấy trong “Hợp tuyển 'Van học dân gian các dân tộc
ở Thanh Hoá”, 1990)
Từ toàn dân
Quả
Gì
Gọi
Trông huếch trông hoác
Tù địa phương
Trái	-
Chi
Kêu	-
Trông hổng trông hảng -
Câu 4. Hãy đỉền những từ ngữ địa phương tìm được ở các bài tập 1, 2, 3 và các từ toàn dân tương ứng vào bảng tổng hợp theo mẫu.
(Các em tự điền trên cơ sở các bài đã làm)
Câu 5. Đọc lại các đoạn trích ở bài tập 1, bình luận về cách dùng tù ngữ địa phương bằng cách trả lời các câu hỏi sau đây:
Có nên để cho nhân vật Thu trong truyện Chiếc lược ngà dùng từ ngữ toàn dân không? Vì sao?
Không nên để cho nhân vật bé Thu dùng từ ngữ toàn dân vì điều đó sẽ làm mất đi màu sắc địa phương của câu chuyện và nhân vật mất đi đặc tính trẻ thơ.
Tại sao trong lời kể của tác giả cũng có những từ ngữ địa phương?
Vì tác giả là người Nam Bộ, việc dùng từ địa phương sẽ tạo sức sống cho tác phẩm, tất nhiên là không được lạm dụng, gây khó khăn cho người đọc.
s