Soạn Văn 9: Phép phân tích và tổng hợp
PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỘP KIẾN THỨC Cơ BẢN Để làm rõ ý nghĩa của một sự vật, hiện tượng nào đó, người ta thường dùng phép phân tích và tổng hợp. Phân tích là phép lập luận trình bày từng bộ phận, phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra nội dung của một sự vật, hiện tượng. Để phân tích nội dung của sự vật, hiện tượng, người ta có thể vận dụng các biện pháp nêu giả thiết, so sánh, đối chiếu... và cả phép lập luận, giải thích, chứng minh. • Tổng hợp là phép lập luận rút ra cái chung từ những điều đã phân tích. Không có phân tích thì không có tổng hợp. Lập luận tổng hợp thường đặt ở cuối đoạn hay cuối hài, ở phần kết luận của một phần hoặc toàn bộ văn bản. HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI PHAN bài học Câu a. Ớ phần mở đầu tác giả đã nêu ra một loạt dẫn chứng về cách ăn mặc không đẹp như mặc quần áo chỉnh tề mà lại đi chân đất, hoặc đi giày có bít tất đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo... để từ đó đưa ra hai luận điểm chính về cách ăn mặc đẹp, đó là mặc để cho mọi người thấy đẹp và mặc phải phù hợp với hoàn cảnh. Tác giả đã dùng phép lập luận theo lối phản đề để rút ra hai luận điểm đó. Câu b. Sau khi đã nêu ra một số biểu hiện của “những quy tắc ngầm” về trang phục, tác giả bài viết đã dùng phép lập luận tổng hợp để chốt lại vấn đề. Phép lập luận này thường đặt ở vị trí cuối bài văn. ni. HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP Tóc giả đã phân tích như thế nào để làm sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”? Để sáng tỏ luận điểm: “Học vấn không phải chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”, tác giả đã phân tích lập luận như sau: + Nêu lên luận điểm cơ bản làm tiền đề cho lập luận. + Nêu hai giả thiết để chứng minh sự đúng đắn của tiền đề. + Từ tiền đề và giả thiết, tác giả đĩ đến kết luận. Tác giả đã phân tích những lí do phải chọn sách để đọc như thế nào? Phân tích lí do phải chọn sách để đọc, tác giả nêu ra hai lí do: + Thứ nhất, sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu, không có điều kiện để nghiền ngẫm cho kĩ. + Thứ hai, sách nhiều dễ bị lạc hướng. Tác giả đã phân tích tầm quan trọng của đọc sách như thế nào? Khi phân tích tầm quan trọng của việc đọc sách, tác giả đã đưa ra ba lí do rất thuyết phục: + Thứ nhất, sách là kho tàng quý báu cất giữ di sản tinh thần nhân loại + Thứ hai, đọc sách là trả món nợ đôi với thành quả nhân loại trong quá khứ. + Thứ ba, đọc sách là việc chuẩn bị cho con người phát hiện ra thế giới mới. Qua đó, em hỉểu phân tích có vai trò như thế nào trong lập luận? Phép lập luận phân tích có tác dụng làm rõ nội dung cần trình bày, làm rõ ý nghĩa của sự vật hiện tượng.