Soạn Văn 9: Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

NGHỊ LUẬN VỀ TÁC PHAM truyện
(HOẶC ĐOẠN TRÍCH)
KIẾN THỨC Cơ BẢN
Nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) là trình bày những nhận xét, đánh giá của mình về nhân vật, sự kiện, chủ đề hay nghệ thuật của một tác phẩm cụ thể.
Những nhận xét, đánh giá về truyện phải xuất phát từ ỷ nghĩa của cốt truyện, tính cách, số phận của nhân vật và nghệ thuật trong tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát.
Các nhận xét đánh giá về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) trong bài nghị luận phải rõ ràng, đúng đắn, có luận cứ và lập luận thuyết phục.
Bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích) cần có bố cục mạch lạc, có lời văn chuẩn xác, gợi cảm.
HƯỚNG DẪN TÌM HIEU CÂU HỎI PHAN bài học
Câu a. Vấn đề nghị luận của văn bản là một tác phẩm văn học, cụ thể là tác giả đã nêu lên những nhận xét của mình về nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa.
Những tiêu đề có thể đặt cho văn bản: Một vẻ đẹp đáng yêu, Thế hệ thanh nièn thời chống Mĩ, Những âm vang trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa, Có một con người như thế, Người anh hùng trên đỉnh núi...
Câu b. Những câu nêu lên luận điểm của bài văn:
+ Câu nêu vấn đề nghị luận\ “Dù được miêu tả nhiều hay ít, trực tiếp hay gián tiếp, nhân vật nào của Lặng lẽ Sa Pa cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó, anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu - nhân vật chính của tác phẩm — đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ”.
+ Câu chủ đề của luận điểm thứ nhất'. “Trước tiên, nhân vật anh thanh niên này đẹp ở tâm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình”.
+ Câu chủ đề của luận điểm thứ hai'. “Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “thèm người”, lòng hiếu khách đến nồng nhiệt, ở sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo”.
+ Câu chủ đề của luận điểm thứ ba: “Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước như thế, nhưng anh thanh niên sôi nổi và hiếu khách ấy lại rất khiêm tôn”.
+ Câu kết luận vấn đề: “Với truyện ngắn này, phải chăng nhà văn muốn khẳng định: Cuộc sông của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu, hi sinh lớn lao và thầm lặng? Những con người cần mẫn, nhiệt thành như anh thanh niên ấy thật đáng trân trọng, thật đáng tin yêu”.
Câu c. Để khẳng định các luận điểm, người viết đã dẫn dắt, nêu và phân tích các luận điểm một cách chặt chẽ, hợp lí liền mạch. Bài viết đi theo quy trình tổng - phân - hợp, nghĩa là nêu vấn đề rồi sau đó đi vào phân tích, diễn giải và cuối cùng khẳng định, nâng cao vấn đề nghị luận.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Đoạn văn nghị luận về nhân vật Lão Hạc (truyện ngắn cùng tên của Nam Cao) của Văn Giá.
+ Vấn đề nghị luận của đoạn văn là việc giải quyết cái sông và cái chết của Lão Hạc.
+ Những ý kiến chính trong đoạn văn:
— Tình thế lựa chọn của nhân vật.
— Lão đã chọn cái chết trong còn hơn phải sông khổ, sống nhục.
- Lão Hạc đã dùng cái chết của mình để cấy cái sông cho đứa con
trai đang đi phu đồn điền biền biệt.
— Đó là sự lựa chọn tột cùng đau đớn cho thân phận con người.
+ Ý nghĩa: Những ý kiến ấy giúp chúng ta hiểu thêm về nhân cách cao đẹp của lão Hạc với một tình phụ tử thánh thiện vô cùng. Đồng thời ta cũng thấy nỗi đau khổ của con người trong xã hội cũ và tinh thần nhân đạo cao cả của nhà văn.