SGK Công Nghệ 10 - Bài 41. Bảo quản hạt, củ làm giống
.Bảo quản hạt, củ làm giống Hiếu đuọc mục đích vò phuong pháp báo quán hạt giống, cú giống. I - BẢO QUẢN HẠT GIỐNG Bảo quản hạt giống nhàm giữ được độ nảy mầm của hạt, hạn chê' tổn thất vé số lượng, chất lượng hạt giống đé tái sản xuất và góp phán duy trì tính đa dạng sinh học. Tuỳ theo mục đích mà hạt giống có thể được bảo quản ngán hạn (dưới 1 năm), trung hạn (dưới 20 nãm) và dài hạn (trên 20 năm). Tiêu chuẩn hạt giống Có chất lượng cao. Thuần chủng. Không bị sâu, bệnh. Các phương pháp bảo quản hạt giống Phụ thuộc vào yêu câu sản xuất, đặc điểm của giống, điêu kiện kỉ thuật..., các phương pháp sau đây được ứng dụng để bảo quản hạt giống : Hạt giống được cất giữ trong điều kiện nhiệt độ và độ ầm bình thường. Hạt giống dùng cho vụ sau hay trong thời hạn dưới một năm thường được bảo quản theo phương pháp này. Bảo quản hạt giống trong điéu kiện lạnh, nhiệt độ thích hợp là o°c, độ ẩm không khí từ 35% đến 40%, được sử dụng để bảo quản trung hạn. Muốn bảo quản dài hạn, hạt giống được bảo quản ở điêu kiện lạnh đông, nhiệt độ là - 10°C, độ ầm không khí từ 35% đến 40%. Hình 41.1. Một sô' loại hạt giông được dóng gói để báo quán 3. Quy trình bảo quản hạt giống Thu hoạch -» Tách hạt -» Phân loại và làm sạch -> Làm khô —» Xử lí bảo quản -» Đóng gói -» Bảo quản -* Sử dụng. Hạt giống cần được thu hoạch đúng thời điểm, được để nơi riêng, sạch sẽ, cách biệt với các loại hạt khác và tiến hành tách, tuốt hoặc tẽ cần thận, kịp thời. Sau đó hạt được phân loại, đồng thời loại bỏ các tạp chất như rơm rạ, lõi, rể, lá..., hạt bị sâu phá hại, hạt bị vỡ và làm sạch cát, sạn.... Hạt giống cần được làm khô ngay (phơi hoặc sấy). Đối với thóc, nếu cần sấy thì sấy ở nhiệt độ từ 40°C đến 45°c đến khi độ ẩm của hạt đạt 13%. Đối với một sô' loại hạt có dầu như đậu tương (đậu nành) và lạc (đậu phông) cần sấy ở nhiệt độ thấp từ 30°C đến 40°C, thời gian sấy kéo dài, đến khi độ ầm của hạt đạt từ 8 đến 9%. a) b) Hình 41.2. Sấy và bào quàn ngô (bắp) a) Máy sấy và sịlô báo quán ngô ; b) Báo quàn ngô giống theo phương pháp truyền thống Nông dân thường bảo quản hạt giống theo phương pháp truyén thống trong chum, vại, hoặc đóng trong bao, hoặc treo ở chỗ khô ráo. Trong chum, vại đậy bịt kín, hạt giống đã khô kĩ có thể giữ được từ 1 đến 2 năm, chất lượng vần đảm bảo. Chú ý : - Trước khi cho hạt vào bảo quản, các phương tiện bảo quản phải được làm sạch. - Một số hạt giống cây ăn quả, cây lâm nghiệp được bảo quản trong cát ấm (trong thời gian ngán ờ điều kiện thoáng và ầm) để duy trì sức nảy mâm của hạt. Hình 413. a) Quạt thóc ; b) Lắp đặt thiết bị trong kho lạnh báo quán hạt, cù giống Các công ti sản xuất hạt giống thường bảo quản hạt giống trong các kho mát, kho lạnh, có độ ầm và nhiệt độ thích hợp được kiểm soát chặt chẽ bàng các thiết bị tự động. II - BẢO QUẢN CỦ GIỐNG Củ giống thường được bảo quản ngắn ngày, trong điêu kiện bình thường hay trong kho lạnh có nhiệt độ không khí từ o°c đến 5°c, độ ầm không khí từ 85% đến 90%. Tiêu chuẩn của củ giống Có chất lượng cao. Đồng đéu, không già quá, không non quá. Không bị sâu, bệnh. Không bị lân với các giống khác. Còn nguyên vẹn. Khả năng nảy mâm cao. Quy trình bảo quản củ giống Thu hoạch -», Làm sạch, phân loại -» Xử lí phòng chống vi sinh vật hại -> Xử lí ức chê nảy mâm -* Bảo quản -» Sử dụng. Củ thu hoạch vé được làm sạch, loại bỏ những củ bị sứt, vỡ, bị sâu hại. Đế phòng chống vi sinh vật gây hại củ giống, người ta thường sử dụng chất bảo quản vói liéu lượng cho phép để xử lí bàng cách phun lên củ hoặc trộn với cát đế ủ. Sau thời kì ngủ nghỉ, củ bát đâu nảy mâm. Muốn kéo dài thời hạn bâo quản, người ta phải bảo quản chúng trong điéu kiện lạnh, hoặc sử dụng chất ức chê' quá trinh nảy mâm phun lên củ. Nếu thực hiện đúng quy trình trên, sau 4 đến 8 tháng bảo quản, tổn thất sẽ không vượt quá 10% và khi trồng củ nảy mâm tốt, mâm khoẻ. Các hộ nông dân thường bảo quản củ giống theo phưong pháp cổ truyền trên giá, nơi thoáng và ánh sáng tán xạ (củ không bị chiếu sáng trực tiếp). Bảo quản theo phương pháp này tổn thất vé số lượng thường lớn, có khi đến 30%. Ỏ các nước phát triến thường dùng phương pháp lạnh, hoặc sử dụng phương pháp nuôi cấy mô tê' bào để lưu giống một số loại cây, trong đó cả cây có củ. Hình 41.4. Bào quán khoai tây giống quy mô hộ gia đình CÂU HỎI Nêu mục đích của công tác bảo quản các loại hạt, củ giống trong sản xuất. Hãy cho biết một sô' phưong pháp bảo quản các loại hạt giống. Hãy cho biết những chỉ tiêu nào cắn phải luu ý trong quá trình bảo quản hạt, củ giống.