SGK Sinh Học 7 - Bài 3: Thực hành: Quan sát một số động vật nguyên sinh
CHƯƠNG 1 NGÀNH ĐỘNG VẬT NGUYÊN SINH ■ Động vật nguyên sinh là những động vật cấu tạo chỉ gồm 1 tê bào, xuất hiện sớm nhất trên hành tỉnh của chúng ta (Đại Nguyên sinh), nhưng khoa học lại phát hiện chúng tương đối muộn. Mãi đến thê kỉ XVII, nhờ sáng chế ra kính hiển vỉ, Lơvenhúc (người Hà Lan) là người đầu tiên nhìn thấy động vật nguyên sinh. Chúng phân bô ở khắp nơi: đất, nước ngọt, nước mặn, kể cả trong cơ thể sinh vật khác. Bài 3 THỰC HÀNH : QUAN SÁT MỘT số DỘNG VẬT NGUYÊN SINH Hầu hết động vật nguyên sinh không nhìn thấy được bằng mắt thường. Qua kính hiển vi sẽ thấy trong mồi giọt nước ao, hồ... là một thê giới động vật nguyên sinh vô cùng đa dạng. I YÊU CẦU Thấy được dưới kính hiển vi ít nhất 2 đại diện điển hình cho ngành Động vật nguyên sinh là : trùng roi và trùng giày. Có thể xem bổ sung trên băng hình. Bước đầu phân biệt được hình dạng, cách di chuyển của chúng để làm cơ sở cho các bài học sau. Củng cô kĩ năng sừ dụng và quan sát dưới kính hiển vi. n-CHUẨN BỊ Kính hiển vi có độ phóng đại từ 100 lần trở lên, tấm kính (lam), lá kính (lamen), kim mác, kim nhọn, ông hút, khăn lau. Váng cống rãnh, váng ao hồ (lấy từ thiên nhiên), bình nuôi cấy động vật nguyên sinh từ nguyên liệu khác nhau như : rơm khô, bèo Nhật Bản, cỏ tươi... Tranh trùng roi, trùng giày... IU - NỘI DUNG Quan sát trùng giày Váng cống rãnh hoặc bình nuôi cấy động vật nguyên sinh từ ngày thứ tư trở đi bắt đầu có váng, đều có trùng giày. Quan sát chúng dưới kính hiển vi có độ phóng đại từ 100 đến 300 lần (từ X 100 đến X 300). Hình dạng Hình 3.1 A giúp nhận dạng trùng giày. Cơ thê có hình khối, không đôi xứng, giông chiếc giày. Đối chiếu với chú thích đê bước đầu phân biệt được một sô bào quan. Di chuyển ■ Khi quan sát dưới kính hiển vi, ta nhìn thấy trùng giày bơi rất nhanh trong nước nhờ lông bơi. - Di chuyển tiêu bản để theo dõi tiếp cách bơi của trùng giày đó hoặc tìm thêm các trùng giày khác đê quan sát. Hình 3. A - Sơ dưới kính hiển vi phóng đại 300 lần. 1. Nhân nhỏ ; 2. Nhăn lớn ; 3. Miệng ; 4. Hầu ; 5. Không bào tiêu hoá ; 6. Lỗ thoát; 7. Không bào co bóp. - Hãy đánh dấu (/) vào ô trống ứng với ý trả lời đúng cho các câu hỏi sau : + Trùng giày có hình dạng : Đôi xứng □ Không đôi xứng . □ Dẹp như chiếc đế giày □ Có hình khôi như chiếc giày □ + Trùng giày di chuyển thế nào ? Thẳng tiến □ Vừa tiến vừa xoay □ Quan sát trùng roi ■ Khi quan sát dưới kính hiển vi giọt nước váng xanh ngoài ao, hồ hay giọt nước nuôi cấy từ bèo Nhật Bản (khoảng 3 ngày đầu) sẽ gặp trùng roi. Hình 3.2. Giọt nước có trùng roi (nhìn qua kính hiển vi X 100) Hình 3.3. Trùng roi (nhìn qua kính hiển vi X 300) 1. Roi ; 2. Điểm mắt; 3. Hạt diệp lục. à) Ở độ phóng đại nhỏ ■ Thấy rất nhiều cơ thê lổn nhổn dạng tròn hoặc hình thoi, đều di động và có .màu xanh lá cây. Đó là những cơ thể trùng roi (hình 3.2). b) Ở độ phóng đại lớn Di chuyển tiêu bản để cho một trùng roi rõ nhất vào chính giữa thị trường kính hiển vi và từ từ chuyển đổi vật kính đê quan sát ở độ phóng đại lớn (từ X 300 đến X 400) ■ - Cơ thể trùng roi có hình lá dài, đầu tù, đuôi nhọn. Ó đầu có roi nhưng quá nhỏ nên khó thấy. Nhờ roi xoáy vào nước, trùng roi di chuyên về phía trước. Trong cơ thể, thấy rõ các hạt diệp lục màu xanh lục và điếm mắt màu đỏ ở gốc roi (hình 3.3). - Nếu đưa bình nuôi cấy vào trong tối vài ngày, màu xanh diệp lục trên sẽ mất. Lúc đó trùng roi không tự dưỡng được, mà phải dinh dưỡng theo kiểu động vật. Vậy trùng roi là một cơ thê đơn bào, có thể tự dưỡng như thực vật nhưng cũng có thể dị dưỡng như động vật, tuỳ điều kiện sống. Hãy đánh dấu (/) vào ô trông ứng với ý trả lời đúng cho các câu hỏi sau : Trùng roi di chuyển như thê nào ? Đầu đi trước □ Đuôi đi trước □ Vừa tiến vừa xoay □ Thẳng tiến □ Trùng roi có màu xanh lá cây nhờ : Sắc tố ở màng cơ thê □ Màu sắc của điểm mắt □ IV - THU HOẠCH Màu sắc của các hạt diệp lục □ Sự trong suốt của màng cơ thê □ Vẽ hình dạng trùng giày và trùng roi mà em quan sát được vào vở và chú thích.