SGK Sinh Học 7 - Bài 51: Đa dạng của lớp Thú (tiếp theo) - Các bộ Móng guốc và bộ Linh trưởng
Bài 51 ĐA DANG CỦA LỚP THÚ (tiếp theo) CÁC Bộ MÓNG GUỐC VÀ BỘ LINH TRƯỞNG I - CÁC BỘ MÓNG GUỐC ■ Đặc điểm (hình 51.1,2): Thú móng guốc có số lượng ngón chân tiêu giảm, đốt cuối của mồi ngón có bao sừng bao bọc, được gọi là guốc. Thú móng guốc di chuyển nhanh, vì thường có chân cao, trục ống chân, cổ chân, bàn và ngón chân gần như thẳng hàng và chỉ có những đốt cuối của ngón chân có guốc bao bọc mới chạm đất, nên diện tích tiếp xúc với đất hẹp. Thú móng guốc gồm ba bộ : -Bộ Guốc chẵn : gồm thú móng guốc cóz2 ngón chân giữa phát triển bằng nhau, đa sô sống đàn, có loài ăn tạp (lợn), ăn thực vật, nhiều loài nhai lại( Nhai lại : Tập tính ợ thức ăn đã nhai lên miệng đê nhai lại lần thứ hai. 166 ). Đại diện: Lợn, bò, hươu. Bộ Guốc lẻ : gồm thú móng guốc có 3 ngón chân giữa phát triển hơn cả, ăn thực vật không nhai lại, không có sừng, sống đàn (ngựa), có sừng, sống đơn độc (tê giác có 3 ngón). Đại diện : Tê giác, ngựa. Bộ Voi : gổm thú móng guốc có 5 ngón, guốc nhỏ, có vòi, có ngà, da dày, thiếu lông, sống đàn, ăn thực vật không nhai lại. Đại diện : Voi. Hình 51.1. Chi của thú guốc chẵn 1. X ương ống chân : 2. Xương cổ chân ; 3. Xương bàn chân : 4. Xương ngón chân ; 5. Guốc. Hình 51.2. Chi của thú guốc lẻ Hình 51.3. Một sô'đại diện thú Móng guốc ▼ Thảo luận, quan sát các hình 51.1, 2, 3, đọc bảng sau, lựa chọn những câu trả lời thích hợp để điền vào bảng : Bảng. Cấu tạo, đời sống và tập tính một số đại diện thú Móng guốc Tên dộng vật Sô ngón chán () Sừng Chê độ ăn Lối sống Lợn Hươu Ngựa Voi Tê giác Những câu trả lời lựa chọn Chằn Lẻ (3 ngón), 1 ngón Lẻ (5 ngón) Có Không Nhai lại Không nhai lại Ản tạp Đơn độc Đàn u- BỘ LINH TRƯỞNG( Con người cũng được xếp trong bộ Linh trường ) ■ Đặc điểm : Gồm những thú đi bằng bàn chân, thích nghi với đời sống ở cây, có tứ chi thích nghi với sự cầm nắm, leo trèo : bàn tay, bàn chân có 5 ngón, ngón cái đối diện với những ngón còn lại. Ãn tạp, nhưng ăn thực vật là chính. Đại diện : Khỉ, vượn, khỉ hình người (đười ươi, tinh tinh, gôrila). Có chai mông( Phần da dày lên ở mông khỉ ; Da ở cổ làm thành túi thông với xoang miệng để trữ thức ăn, khi đi kiếm ăn. ) lớn, túi lớn, đuôi dài - Có chai mông nhỏ, không có túi má và đuôi - Khi Hình 51.4. Một số đại diện bộ Linh trưởng Tóm tắt đặc điểm một sô đại diện của bộ Linh trưởng Khỉ Vượn Sông theo đàn Không có chai mông, túi má và đuôi Khỉ hình người Đười ươi Sông đơn độc sống theo đàn Tinh tinh Gôríla Quan sát hình 51.4 và đọc các thông tin trên, hãy nêu những đặc điểm đặc trưng nhất đê : Phân biệt khỉ và vượn. Phân biệt khỉ hình người với khỉ, vượn. m-VAI TRÒ CỦA THÚ ■ Ở nước ta, các loài thú phong phú. Thú là đối tượng cung cấp nguồn dược liệu quý như : sừng, nhung (sừng non) của hươu nai, xương (hổ, gấu, hươu nai...), mật gấu ; những nguyên liệu đê làm những đồ mĩ nghệ có giá trị : da, lông (hổ, báo...), ngà voi, sừng (tê giác, trâu bò...), xạ hương (tuyến xạ hươu xạ, cầy giông, cầy hương), vật liệu thí nghiệm (chuột nhắt, chuột lang, khỉ...). Tất cả các loài gia súc (trâu bò, lợn...) đều là nguồn thực phẩm và một sô loài có vai trò sức kéo quan trọng. Nhiều loài thú ăn thịt như chồn, cầy, mèo rừng... có ích vì đã tiêu diệt gặm nhấm có hại cho nông nghiệp và lâm nghiệp. Vì những giá trị kinh tê quan trọng, nên thú đã bị săn bắt, buôn bán. Sô lượng thú trong tự nhiên đầ bị giảm sút nghiêm trọng, do đó cần có ý thức và đẩy mạnh phong trào bảo vệ sinh vật hoang dã, tổ chức chăn nuôi những loài có giá trị kinh tế, góp phần bảo vệ môi trường sống hiện nay. IV - ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA THÚ Thảo luận nêu đặc điếm chung của Thú. Thú móng guốc có số ngón chân tiêu gỉàm, đốt cuối cùng cỏ guốc bao bọc. Chân cao, diện tích tiếp xúc cùa guốc hẹp ĩiên chúng chạy nhanh. Lỉnh trưởng là thú thông minh nhát trong các loài thú, có tứ chỉ (đạc bỉệt bàn tay, bàn chân) thích nghỉ với sự cầm nám và leo trèo cây. Lỉnh trưởng và thú Móng guốc đểu chù yếu sóng theo đàn và ăn thực vật. Thú là lớp Động vật có xưong sống có tổ chức cao nhát, có hiện tượng thai sinh và nuôi con bằng sữa mẹ, có bộ lông mao bao phù co thề, bộ răng phân hoá thành răng cửa, răng nanh và răng hàm, tỉm 4 ngăn, bộ não phát trỉển thề hiện rõ ở bán cầu não và tỉều não. Thú là động vật hàng nhiệt. cjâu hòi Hãy nêu đặc điểm đặc trưng của thú Móng guốc. Phân biệt thú Guốc chẵn và thú Guốc lẻ. So sánh đặc điểm cấu tạo và tập tính của khỉ hình người với khỉ và vượn. Hãy minh hoạ bằng những ví dụ cụ thê về vai trò của Thú. I j m có biết Khỉ vàng sống theo đàn từ 15 đến 60 cá thể. Một bầy nhỏ thường gồm bố, mẹ, anh, chị em. Đàn khỉ bao gồm nhiều bầy nhỏ, có tính tổ chức chặt chẽ dưới sự chỉ huy của một khỉ đực khoẻ, thông minh nhất. Khỉ đầu đàn được cả đàn khỉ kính trọng và tuân theo sự phân công của nó như canh gác, bảo vệ hay đi kiêm ăn. Vùng hoạt động kiếm ăn của các đàn khỉ thường ở cạnh nhau hoặc lồng vào nhau. Đàn khỉ đi kiếm ăn thường ít khi lui tới vùng giáp ranh này đê tránh những sự đụng đầu đáng tiếc.