SGK Sinh Học 7 - Bài 5: Trùng biến hình và trùng giày

Bài 5
TRÙNG BIẾN HÌNH VÀ TRÙNG GIÀY
TRỪNG BIẾN HÌNH
■ Trùng biến hình là đại diện tiêu biêu của lớp Trùng chân giả. Chúng sông ở mặt bùn trong các ao tù hay các hồ nước lặng. Đôi khi, chúng nổi lẫn vào lớp váng trên các mặt ao, hồ. Có thể thu thập mẫu trùng biến hình để quan sát dưới kính hiển vi. Kích thước chúng thay đổi từ 0,0lmm đến 0,05mm.
Cậu tạo và di chuyền
Trùng biến hình được coi như một cơ thê đơn bào đơn giản nhất. Cơ thể chúng gồm một khối chất nguyên sinh lỏng và nhân (hình 5.1). Trùng biến hình di chuyển nhờ dòng chất nguyên sinh dồn về một phía tạo thành chân giả. Vì thê cơ thê chúng luôn biến đổi hình dạng.
Dinh dưỡng
Hình 5.2 vẽ lại 4 giai đoạn trùng biên hình bắt mồi và tiêu hoá mồi. Quá trình đó được trình bày bằng 4 cấu ngắn, sắp xếp theo trình tự chưa hợp lí dưới đây :
Hình 5.1. Cấu tạo cơ thể trùng biến hình 1. Nhân ; 2. Chất nguyên sinh ; 3. Chân giả ;
Không bào co bóp ;
Không bào tiêu hoá.
- Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi.
- Khi một chân giả tiếp cận mồi (tảo, vi khuẩn, vụn hữu cơ...).	□
Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.
Hãy quan sát hình 5.2, ghi sô thứ tự vào các ô trông theo thứ tự đúng với hoạt động bắt mồi của trùng biến hình.
Hình 5.2. Trùng biến hình bắt mồi và tiêu hoá a) Mồi ; b) Không bào co bóp ; c) Không bào tiêu hoá.
Không bào tiêu hoá tạo thành bao lấy mồi, tiêu hoá mồi nhờ dịch tiêu hoá. □
Thức ăn được tiêu hoá trong tế bào gọi là tiêu hoá nội bào.
Sự trao đổi khí (lấy ôxi, thải co2) thực hiện qua bề mặt cơ thể. Nước thừa được tập trung về một chồ gọi là không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài. Chất thải được loại ra ở vị trí bất kì trên cơ thể.
Sinh sản
Khi gặp điều kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ...), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.
n-TRÙNG GIÀY
Trùng giày là đại diện của lớp Trùng cở. Tế bào trùng giày đã phân hoá thành nhiều bộ phận. Mồi bộ phận đảm nhận một chức năng sông nhất định.
Cấu tạo	'
Phần giữa cơ thê là bộ nhân gồm : nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa trước và nừa sau đều có 1 không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cô định. Chồ lõm của cơ thể là rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lồ miệng và hầu (hình 3.1).
Dinh dưỡng
Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ...) được lông bơi dồn về lồ miệng. Thức ăn qua miệng và hầu được vo thành viên trong không bào tiêu hoá. Sau đó không bào tiêu hoá rời hầu di chuyên trong cơ thể theo một quỳ đạo nhất định. Enzim tiêu hoá biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh.
Chất bã được thải ra ngoài qua lồ thoát ở thành cơ thể (hình 5.3).	4
Hình 5.3. Dinh dưỡng ở trùng giày
1. Thức ăn được lông hơi cuốn vào miệng ; 2. Miệng ;
Không bào tiêu hoá ở đáy háu ; 4. Quỹ đạo di chuyển của không bào tiêu lioá ; 5. Lỗ thoát thải bã; 6. Không bào co bóp ; 7. Nhân lớn ; 8. Nhân nhỏ.
Quan sát hình 5.1 và 5.3, thảo luận và trả lời các câu hỏi sau :
Nhân trùng giày có gì khác với nhân trùng biến hình (về sô lượng và hình dạng) ?
Không bào co bóp của trùng giày và trùng biến hình khác nhau như thế nào (về cấu tạo, sô lượng và vị trí) ?
Tiêu hoá ở trùng giày khác với ở trùng biến hình như thê nào (về cách lấy thức ăn, quá trình tiêu hoá và thải bã...) ?
Sinh sản
Ngoài hình thức sinh sản vô tính bằng cách phân đôi theo chiều ngang, trùng giày còn có hình thức sinh sản hữu tính gọi là sinh sản tiếp hợp.
Trùng biến hỉnh là động vật đon bào có cáu tạo rất đon gián, di chuyển vă bát mồi bàng chân già, dinh dưỡng nhờ không bào tiêu hoá.
Trùng giày là động vật đon bào nhưng cáu tạo đã phân hoá thành nh iêu bộ phận nhu: nhân lớn, nhân nhò, không bào co bóp, miệng, hầu. Mỗi bộ phận đảm nh iệm chức nũng sống nhất định.
Trùng biến /lỉnh, trùng giày đêu sinh sàn vồ tính theo cách phân đôi, trùng giày còn có hĩnh thức sinh sản tiếp họp.
£*âu hói
Trùng biến hình sống ở đâu và di chuyển, bắt mồi, tiêu hoá mồi như thế nào ?
Trùng giày di chuyển, lấy thức ăn, tiêu hoá và thải bã như thế nào ?
Cơ thể trùng giày có cấu tạo phức tạp hơn trùng biến hình như thế nào ?
í m có biết
Trùng giày còn gọi là trùng cỏ (hay thảo trùng) được con người biết trước tiên trong thế giới động vật đơn bào. Khi chế tạo được kính hiển vi, người ta thử lấy nước “cỏ ngâm” soi thì tình cờ phát hiện ra chúng và vì thế được gọi là “trùng cỏ”. Ngày nay “trùng cỏ” trở thành tên chính thức cho nhóm động vật này. Và nước cỏ ngâm vẫn là môi trường nuôi cấy trùng cỏ lí tưởng ở phòng thí nghiệm.