Soạn Văn 8: Liên kết các đoạn văn trong văn bản

  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 1
  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 2
  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 3
  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 4
  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 5
  • Liên kết các đoạn văn trong văn bản trang 6
LIÊN KẾT CÁC ĐOẠN VĂN TRONG VĂN BẢN
KIẾN THỨC Cơ BẢN
Khi chuyển từ đoạn văn này sang đoạn văn khác, cần sử dụng các phương tiện liên kết để thể hiện quan hệ ý nghĩa của chúng.
Có thể sử dụng các phường tiện liên kết chủ yếu sau đây để thực hiện quan hệ giữa các đoạn văn:
+ Dùng từ ngữ có tác dụng liên kết: quan hệ từ, đại từ, chỉ từ, các cụm từ thể hiện ỷ liệt kê, so sánh, đối lập, tổng kết, khái quát...
+ Dùng câu nối.
HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHAN bài học
Tác dụng của việc liên kết các đoạn văn trong văn bản
Đọc đoạn văn sau:
“Trước sân trường làng Mĩ Lí dày đặc cả người. Người nào áo quần cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi và sáng sủa.
Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang qua làng Hòa An bẫy chim . quyên với thằng Minh, tôi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đối với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp đế’ nhìn qua cửa kính mấy bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.”
+ Cụm từ “Trước đó mấy hôm” làm rõ về ý nghĩa thời gian cho đoạn văn thứ hai, đế nói lên sự khác biệt của sự sân trường Mĩ Lí mây hôm trước và sân trường Mĩ Lí ngày hôm nay (ngày khai trường)
- làm cho ý của văn bản liền mạnh, hợp lí.
+ Cụm từ “Trước đó mấy hôm” làm cho hai đoạn văn liên hệ với nhau về mặt thời gian: quá khứ - hiện tại.
Cách liên kết các đoạn văn trong văn bản
Dùng từ ngữ để liên kết (cách thứ nhất)
Câu 1. Đọc đoạn văn và thực hiện yêu cầu:
“Bắt đầu là tìm hiểu. Tìm hiểu phải đặt bài văn vào hoàn cảnh lịch sử của nó. Thế là cần đến khoa học lịch sử, lịch sử dân tộc, có khi cả lịch sử thế giới.
Sau khâu tìm hiểu là khâu cảm thụ. Hiểu đúng văn bản đã tốt. Hiểu đúng cũng bắt đầu thấy nó hay, nhưng chưa đủ.”
■ (Theo Lê Trí Viễn)
+ Hai đoạn văn nói về hai khâu của quá trình lĩnh hội tác phẩm đó là khâu tìm hiểu và khâu cảm thụ.
+ Từ ngữ liên kết: Bắt đầu là..., sau khâu tìm hiểu là...
+ Các phương tiện liên kết có quan hệ liệt kê: Thứ nhất - thứ hai, trước hết - sau đó, bắt đầu - tiếp theo, đầu tiên - sau là...
Câu 2. Đọc đoạn văn và thực hiện yêu cầu.
“Trước đó mấy hôm, lúc đi ngang qua làng Hòa An bẫy chim quyên với thằng Minh, tôi có ghé lại trường một lần. Lần ấy trường đôi với tôi là một nơi xa lạ. Tôi đi chung quanh các lớp để nhìn qua cửa kính mây bản đồ treo trên tường. Tôi không có cảm tưởng nào khác là nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong làng.
Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ap. Sân nó rộng, mình nó cao hơn trong những buổi trưa hè đầy vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ.”
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
+ Quan hệ ý nghĩa: cả hai đoạn văn đều nói về cảm xúc về ngôi trường Mĩ Lí của nhân vật “tôi”, trước đó mây hôm và trong hiện tại. Hai câu cảm xúc hoàn toàn trái ngược nhau.
+ Từ ngữ liên kết: nhưng.
+ Các phương tiện liên kết có ý nghĩa đối lập: nhưng, trái lại, ngược lại, vậy mà...
Câu 3.
+ Từ dó thuộc loại chỉ từ. Trước đó là ngày mà nhân vật “tôi” đi qua làng Hòa An bẫy quyên.
+ Các đại từ, chỉ từ được dùng làm phương tiện liên kết: đó, này, kia.
Câu 4. Đọc đoạn văn và thực hiện yêu cầu:
“Bây giờ, khi Bác viết gì cũng đưa cho một số đồng chí xem lại, chỗ nào khó hiểu thì các đồng chí bảo cho mình sửa chữa.
Nói tóm lại, viết cũng như mọi việc khác, phải có chí, chớ giấu dốt, nhờ tự phê bình và phê bình mà tiến bộ.”
(Hồ Chí Minh, Cách viết)
+ Mối quan hệ: Đoạn đầu nêu ý cụ thể, đoạn sau nêu ý khái quát.
+ Từ liên kết: Nói tóm lại.
+ Các phương tiện liên kết có ý nghĩa khái quát: tóm lại, nhìn chung, có thể nói rằng, có thể khẳng định rằng, kêt luận lại...
Dùng câu nô"i đế liên kết các đọan văn (cách thứ hai)
Tìm câu liên kết của đoạn văn sau:
Ụ lại nói tiếp:
- Chăn cho giỏi, rồi hôm nào phiên chợ u mua giấy về bô" đóng sách cho mà đi học bên anh Thận.
Ái dà, lại còn chuyện đi học nữa cơ đấy! Học thích hơn hay là đi chăn nghé thích hơn nhỉ? Thôi, cái gì làm một cái thôi. Thế thằng Các nó vừa đi chăn trâu vừa đi học đấy thì sao.
(Bùi Hiển, Ngày công đầu tiên của cu Tí)
+ Câu in đậm là câu có tác dụng liên kết vì nó khép lại ý đoạn trên, chuyển sang ý đoạn dưới.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Tìm các tù ngữ có tác dụng liên kết đoạn văn trong những
đoạn trích sau và cho biết chúng thể hiện quan hệ ý nghĩa gì?
Hướng dẫn:
“Giảng văn rõ ràng là khó.
Nói như vậy đế’ nêu ra một sự thật. Không phải nhằm hù dọa, càng không phải để làm ngã lòng.”
(Lê Trí Viễn)
+ Từ ngữ lên kết: Nói như vậy.
+ Quan hệ ý nghĩa: Thay thế cho nội dung của đoạn trên.
“Buổi sáng hôm nay, mùa đông đột nhiên đến không báo cho biết trước. Vừa mới ngày hôm qua trời hãy còn nắng ấm và hanh, cái nắng cuối tháng mười làm nứt nẻ đồng ruộng, và làm giòn khô những chiếc lá rơi, Sơn và chị chơi cỏ gà ở ngoài đồng còn thấy nóng bức, chảy mồ hôi.
Thế mà qua một đêm mưa rào, trời bỗng đổi ra gió bấc rồi cái lạnh ở đâu đến làm cho người ta tưởng đang ở giữa mùa đông rét mướt.
(Thạch Lam, Gió lạnh đầu mùa)
+ Từ liên kết: Thế mà
+ Quan hệ ý nghĩa: Biểu hiện sự tương phản đốì lập.
“Muôn đánh giá đầy đủ vị trí văn học sử của Nguyễn Công
Hoan, cần nhớ lại nền văn xuôi nước ta trong buổi đầu xây dựng khoảng trước sau năm 1930. Lúc bấy giờ trên sách báo còn đầy rẫy thứ văn biền ngẫu, ước lệ sáo rỗng, dài dòng luộm thuộm. Chính lúc ấy, Nguyễn Công Hoan xuất hiện, đã tìm được cho mình hướng đi đúng đắn: hướng đi của chủ nghĩa hiện thực, của tiếng nói giàu có và đầy sức sống của nhân dân.
Cũng cần đánh giá cao vai trò của Nguyễn Công Hoan trong việc xây dựng và phát triển thể loại truyện ngắn hiện đại ở nước ta. Mấy năm sau này sẽ xuất hiện hàng loạt cây bút truyện ngắn xuất sắc. Nhưng lịch sử văn học vẫn mãi mãi ghi đậm nét tên tuổi của những người có công phá lối, mở đường, tiêu biểu là Nguyễn Công Hoan.
Tuy nhiên, nêu như thể loại truyện ngắn nói chung đã được nhiều nhà văn có tài năng nối tiếp nhau phát triển và hoàn thiện mãi, thì riêng lối truyện ngắn trào phúng của Nguyễn Công Hoan, chưa thấy cây bút nào kế thừa.”
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh, Truyện ngắn trào phúng của Nguyễn Gông Hoan)
+ Từ ngữ liên kết: cũng, nối đoạn 2 và đoạn 1; Tuy nhiên nốì đoạn 3 và đoạn 2.
+ Quan hệ ý nghĩa: ý liệt kê và có ý tưởng phân đoạn 2 và 3.
Chép các đoạn văn sau vào vở bài tập rồi chọn các từ ngữ hoặc câu thích hợp (cho trong ngoặc đơn) điền vào chỗ trống (....) để làm phương tiện liên kết đoạn văn.
Hướng dẫn:
a. Hai đoạn văn này có quan hệ ý nghĩa đoạn đầu là tiền đề cho đoạn sau, ta dùng từ ngữ liên kết có ý nghĩa thay thế.
+ Từ ngữ lựa chọn: Từ đấy là hợp lí nhất.
“Hai bên đánh nhau ròng rã mấy tháng trời, cuối cùng Sơn Tĩnh vẫn vững vàng mà sức Thủy Tinh đã kiệt. Thần Nước đành rút quân.
Từ đấy oán nặng, thù sâu, hằng năm Thủy Tinh vẫn làm mưa gió, bảo lụt dâng nước đánh Sơn Tinh.”
(Theo Sơn Tinh, Thủy Tinh)
+ Hai đoạn văn có quan hệ ý nghĩa đoạn đầu nêu ý cụ thể- đoạn sau nêu ý khái quát, kết luận.
+ Từ lựa chọn làm phương tiện liên kết: như vậy
“Trong thời kì quá độ, bên những-thành tích tốt đẹp là chính, vẫn còn sót lại những cái xấu xa của xã hội cũ như: tham ô, lãng phí, lười biếng, quan liêu, đánh con, đập vợ... Đôi với những thói xấu đó, văn nghệ cũng cần phải phê bình rất nghiêm khắc, nhằm làm cho xã hội ta ngày càng lành mạnh tốt đẹp hơn.
Như vậy phải có khen, cũng phải có chê. Nhưng khen hay là chê đều phải đúng mức. Khen quá lời thì người được khen cũng hổ người. Mà chê quá đáng thì người bị chê cũng khó tiếp thu.”
(Theo Hồ Chí Minh, Bài nói chuyện tại Đại hội văn nghệ toàn quốc lần thứ III)
+ Quan hệ ý nghĩa giữa hai đoạn chỉ sự tương ứng với nhau.
+ Từ lựa chọn làm phương tiện kết: Tuy nhiên (nói tóm lại, như vậy, nhìn chung).
“Tháp Ép-phen không những được coi là biểu tượng của Pa-ri, mà còn là biểu tượng của nước Pháp. Nó được dùng để trang trí những trang đầu của sách hướng dẫn du lịch trên nước Pháp, được làm biểu tượng trong phim ảnh, được in trong các văn kiện chính thức, những tem thư và bưu ảnh...
Tuy nhiên, điều đáng kể là việc xây dựng tháp đã lầ một bài học có giá trị về óc sáng tạo và tổ chức trong công việc xây dựng.”
(Theo Bàn tay và khối óc)
+ Dùng câu nói liên kết đoạn.
+ Ý nghĩa: Mở ra nộí dung đoạn sau.
+ Câu lựa chọn: Thật khó trả lời.
“Gần cuối bữa ăn, Nguyên bảo tôi:
Chị ơi, em... em - Nó bỏ lửng không nói tiếp. Tôi bỏ bát bún đang ăn dở để nhìn nó khó hiểu. Thảo nào trong lúc nói chuyện, tôi có cảm giác như nó định nói chuyên gì đó nhưng còn ngần ngại.
Chị tính xem em nên đi học hay đi bộ đội? - Nó nhìn tôi không chớp mắt.
Thật khó trả lời. Lâu nay tôi vẫn là người chị khuyên bảo lời hay lẽ phải. Bây giờ phải nói với nó ra sao? Đi bộ đội hay đi học?
(Theo Thùy Linh, Mặt trời bé con của tôi) Câu 3. Hãy viêt một doạn văn ngắn chứng minh ý kiến của Vũ Ngọc Phan: “Cái doạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Sau đó phân tích phương tiện liên kết đoạn
văn mà em sử dụng.
Hướng dẫn:
Đoạn tham khảo
Khi bọn cai lệ nói năng thô tục, chị Dậu gọi chúng là “ông”; “các ông”, xưng là “cháu”, “nhà cháu”. Hai lần chị xin chúng: “Hai ông làm phúc nói với ông lí cho cháu khất”... “Nhà cháu đã không có... xin ông trông lại”. Lần thứ ba, chị van lạy chúng: “Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho”.
Như vậy, người nông dân khôn khổ ấy đã cố’ kìm nén, cô" chịu đựng mọi đau khổ kể cả bị sỉ nhục, bị chửi bới. Phần vì tình thương chồng, phần cũng vì tôn trọng luật pháp; nể sợ người nhà nước đang thi hành nhiệm vụ. “Nước” cô" giữ mình trong khuôn khổ tự nhiên, trong phép tắc của xã hội, của trật tự trên dưới. Thái độ ấy của chị Dậu đáng thông cảm biết bao!
+ Từ ngữ làm phương tiện liên kết giữa hai đoạn: Như vậy.
“Cái đoạn chị Dậu đánh nhau với tên cai lệ là một đoạn tuyệt khéo”. Khéo vì nước đã quá tức nước ắt bờ phải vỡ, sự đè nén áp bức đã vượt quá sức chịu đựng, vượt quá giới hạn cho phép; khéo vì phần thắng thuộc về người đàn bà lực điền còn hai gã đàn ông lại nằm chỏng quèo trên mặt đất. Khéo vì nó rất phù hợp vớị lòng mong đợi của mọi người.
Nói tóm lại, đó là một sự tuyệt khéo trên nhiều phương diện mà không phải cây bút nào cũng tạo dựng được.
+ Từ ngữ liên kết: Nói tóm lại, đó.