Soạn Văn 8: Tình thái từ

  • Tình thái từ trang 1
  • Tình thái từ trang 2
  • Tình thái từ trang 3
  • Tình thái từ trang 4
  • Tình thái từ trang 5
TÌNH THÁI TỪ
KIẾN THỨC Cơ BẢN
• Tỉnh thái 'từ là những từ được thêm vào câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để hiểu thị các sắc thái tình cảm của người nói.
• Tình thái từ gồm một số loại dáng chú ý như sau:
Tình thái từ nghi vấn: à, ư, hả, hử, chứ, chăng...
Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với...
Tình thái từ cảm thán: thay, sao...
Tình thái từ hiểu thị sắc thải tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà...
Khỉ nói, khi viết, cần chú ý sử dụng tình thái từ phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp (quan hệ tuổi tác, thứ bậc xã hội, tình cảm...).
HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHAN bài học
Chức năng của tình thái từ
“Mẹ đi làm rồi à?”
“Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo.
Con nín đi!”
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
c)
“Thương thay cũng một kiếp người Khéo thay mang lấy sắc tài làm chi!”
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
“Em chào cô ạ!”
Trong các câu (a), (b), (c), (d) nếu bỏ các từ in đậm thì ý nghĩa của câu sẽ thay đổi.
Ớ câu (a) không tạo thành câu nghi vấn mà chỉ là câu tường thuật.
Ớ câu (b) không thể hiện được thái độ của người mẹ đốì với con.
Ớ câu (c) mất đi giá trị biểu cảm: lòng thương xót.
Ớ câu (d) không thể hiện được sự lễ phép của học sinh đối với cô giáo.
Sử dụng tính thái từ
Các từ tình thái in đậm trong các câu dưới nay thể hiện tình huống giao tiếp khác nhau
“Bạn chưa về à?” - Cùng lứa tuổi - mục đích nghi vấn
“Thấy mệt ạ?” - Khác nhau về thứ bậc tuổi tác - biểu hiện sự quan tâm, tình cảm yêu mến.
“Bạn giúp tôi một tay nhé!” - Cùng thứ bậc - mục đích đề nghị
“Bác giúp cháu một tay ạ!” - Không cùng thứ bậc - mục đích đề nghị.
Ill HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1. Trong các câu dưới dây, từ nào (trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ?
TT
Câu có từ in đậm
Tình
thái từ
Không
phải
tình
thái từ
1.
Em thích trường nào thì thi vào trường nấy
2.
Nhanh lên nào, anh em ơi!
3.
Làm như thế mới đúng chứ!
■Z
4.
Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải đâu!
5.
Cứu tôi với!
6.
Nó đi chơi với bạn từ sáng.
•
7.
Con cò đậu ở đàng kia.
8.
Nó thích nhất dân ca Nghệ Tĩnh kia!
Câu 2. Giải thích ý nghĩa của các từ tình thải in đậm trong những câu dưới dăy:
“Bà lão láng giềng lật đật chạy sang:
Bác trai đã khá rồi chứ?”
(Ngô Tất Tố - Tắt đèn)
+ Chứ: biểu thị thái độ nghi vấn.
“Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!... Nó mua về nuôi, định để đến lúc cưới vợ thì giết thịt...”
(Nam Cao, Lão Hạc)
+ Chứ: biếu thị sự khẳng định dứt khoát
“Một người nhịn ăn đế’ tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm lápg giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư?”
(Nam Cao, Lão Hạc)
+ Ư: Trợ từ này vừa biểu thị thái độ nghi ngờ ngạc nhiên vừa được sử dụng như một phương tiện cú pháp tạo thành câu.
“Bỗng Thủy lại xịu mặt xuống:
Sao bô" mãi không về nhỉ? Như vậy là em không được chào bô" trước khi đi.”
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê) + Trợ từ nhỉ biểu thị sự băn khoăn, chờ đợi.
“Cô giáo Tâm gỡ tay Thủy, đi lại phía bục, mỏ cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đưa cho em tôi và nói:
Cô tặng em. về trường mới, em cô" gắng học tập nhé!”
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê) + Trợ từ nhé biếu thị thái độ thân mật.
“Em tôi sụt sịt bảo:
Thôi thì anh cứ chia ra vậy.”
(Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê)
+ Trợ từ vậy bày tỏ sự miễn cưỡng.
“Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi:
Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà.”
(Thanh Tịnh, Tôi đi học)
+ Trợ từ cơ mờ bày tỏ sự phân trần giải thích.
Câu 3. Dặt câu với các tình thải từ “mà, đấy, chứ lị, thôi, cơ, vậy”
Đặt câu với các tình thái từ cho trước.
Ngày mai em mới đi học mà!
Những năm hào dầu cơ đấy!
Thôi! Chúng ta đi tới trường nào!
Em không ăn kem đâu em ăn kẹo cơ!
Muộn rồi chúng mình đành ở nhà vậy!
Câu 4. Đặt câu hỏi có dùng tình thái từ nghỉ vấn phù hợp với những quan hệ xã hội sau:
Học sinh với thầy giáo cô giáo:
Xin phép cô cho em trả bài ngày hôm nay được không ạ?
Bạn nam và bạn nữ cùng lứa tuổi:
Cậu làm bài đã xong chưa?
Con với bô" mẹ hoặc cô dì, bác chú:
Mẹ cho con đi chơi được không ạ?
Câu 5. Tìm một số tình thái tù trong tiếng địa phương mà em biết
Bạn đi mô rứa? (bạn đi đâu vậy?)
Tụi mình đi chơi hè (nhé)!
Răng mà mặn dữ ri (vậy)?
Cậu mua cho mình hai quyển sách hí! (nhé)