Soạn Văn 8: Thuyết minh về một thể loại văn học
THUYẾT MINH VỀ MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌC KIẾN THỨC Cơ BẢN Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học (thể thơ hay văn bản cụ thề), trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm. Khi nêu các đặc điểm, cần lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có những ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các đặc điểm ấy. HƯỚNG DẪN TÌM HlỂU CÂU HỎI PHAN bài học Từ quan sát đến mô tả, thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học. Quan sát: Quan sát hai bài thơ Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác và Đập đá Côn Lôn. + Mỗi bài thơ có 8 dòng, mỗi dòng có 7 tiếng, số dòng số chữ bắt buộc theo quy định. + Quan hệ bằng trắc theo quy định, đặc biệt ở các tiếng 2-4-6. + vẫn rơi vài câu cuổì dòng, vần bằng vào các câu 2-4-6-8: non, hôn, sen, con. + Ngắt nhịp 4/3. “Vẫn là hào kiệt/ vẫn phong lưu Chạy mỏi chân thì/hãy ở tù.” Lập dàn ý: Mở bài: Thể thơ thất ngôn bát cú là một thể thơ ra đời từ thời nhà Đường ở Trung Quốc, rất gần gũi với dân tộc Việt Nam. Nhiều nhà thơ Việt Nam thời trung đại làm thơ theo thể loại này. Thân bài: + Về số câu số chữ trong mỗi bài; gọi là thất ngôn vì mỗi câu có 7 chữ, bát cú mỗi bài có 8 câu. + Quy luật bằng trắc của thể thơ. + Luật bằng trắc được khái quát hóa như sau: Thơ luật bằng vần bằng Thơ luật bằng vần trắc t t b b t t b t t b b t t b b b t t t b b b b 11 b b t ttbbtttb 11 b b b 11 b b 111 b b 11 b b 11 b t b 11 b b b b 111 b b 11 b b b 11 11 b b 11 b b b 11 b b t b b 11 b b t 11 b b b 11 t t b b 11 b Tiếng thứ nhất, thứ ba, thứ năm có thể linh hoạt, tiếng thứ hai, thứ tư, thứ sáu bắt buộc phải theo luật bằng trắc. + Hiệp vần: Vần chân (cuối câu) và một vần duy nhất (độc vần) ở vào tiếng cuối ở các câu 1, 2, 4, 6, 8. + Cách ngắt nhịp: Cách ngắt nhịp phổ biến là nhịp chẵn lẽ 4/3. + Phép đôi: Thơ “Thất ngôn bát cú” có thực hiện phép đối ở hai câu 3 và 4 - 5 và 6. + Bô" cục: Mỗi bài thơ thường chia làm bốn phần, đề, thực, luận, kết mỗi phần hai câu. - Kết bài: Thể thơ “Thất ngôn bát cú” là thể thơ có kết cấu rất chặt chẽ, số' lượng câu chữ hạn chế, tính hàm súc rất cao, nhịp điệu trầm bổng nhịp nhàng.