SGK Sinh Học 8 - Bài 25. Tiêu hóa ở khoang miệng
I - Tiêu hoá ờ khoang miệng Răng cửa Ràng nanh Răng hàm Tuyến nước bọt dưới lưỡi Lưỡi I - Cấu tạo khoang miệng (hình 25-1). - Khi thức ăn được đưa vào trong miệng sẽ diẻn ra các hoạt động sau : + Tiết nước bọt + Nhai Nơi tiết nước bọt Hình 25-1. Các cơ quan trong khoang miệng + Đảo trộn thức ăn + Hoạt động của enzim (men) amilaza trong nước bọt + Tạo viên thức ăn - Kết quá phân tích hoá học cho biết: enzim amilaza trong nước bọt đã biến đối một phân tinh bột (chín) trong thức ăn thành đường mantozo (hình 25-2). Enzim là chất xúc tác sinh học, chỉ với một lượng rất nhỏ có thể thúc đẩy tốc độ phản ứng tăng lên nhiều lẩn. Mỗi loại enzim chi xúc tác cho một phản ứng nhất định, trong điều kiện pH và nhiệt độ nhất định. Hình 25-2. Hoạt động của enzim amilaza trong nước bọt Khi ta nhai cơm lâu trong miệng thấy có cảm giác ngọt là vì sao ? Từ những thông tin nêu trên, hãy đién các cụm từ phù hợp theo cột và theo hàng trong bàng 25. Bàng 25. Hoạt động biến đổi thức ăn ớ khoang miệng Biến đổi thức ăn ớ khoang miệng Các hoạt động tham gia Các thành phần tham gia hoạt động Tác dụng của hoạt động Biến đổi lí học Biến đổi hoá học II - Nuốt và đẩy thức ăn qua thực quàn fl Khi viên thức ăn được tạo ra và thu gọn trên mặt lười thì phàn xạ nuốt mới bát đáu. Thoạt tiên lười nâng cao viên thức ăn lẽn chạm vòm miệng, rổi hơi rụt lại một chút để viên thức ăn được chuyến xuống họng, vào thực quản. Khi nuốt, lúc lưỡi nâng lên thì đồng thời kéo náp thanh quán đóng kín lỏ khí quản lại để thức ăn không lọt vào đường hô hấp, kháu cái mém nâng lên đóng kín 2 lỗ thông lên mùi. Khi thức ăn lọt vào thục quản, các cơ vòng ở thực quán lân lượt co đẩy dần viên thức ăn xuống dạ dày. Hình 25-3. Nuốt và đẩy thức ăn qua thực quán Nuốt diẻn ra nhờ hoạt động của cơ quan nào là chủ yếu và có tác dụng gì ? Lực đáy viên thức ăn qua thực quản xuống dạ dày đã được tạo ra như thế nào ? Thức ăn qua thực quản có được biến đổi gì vé mặt lí học và hoá học không ? Nhờ hoạt động phối hợp cùa rang, lưỡi, các co môi và má cùng các tuyến nước bọt làm cho thức an đua vào khoang miệng trở thành viên thúc an mềm, nhuyễn, thám đẫm nuớc bọt và dễ nuốt. Một phần tỉnh bột đuợc enzim amilaza biến đổỉ thành đường mantozo. Thức an được nuốt xuống thục quản nhờ hoạt động chù yếu của lưỡi và đuợc đẩy qua thục quàn xuống dạ dày nhờ hoạt động cùa các co thục quàn. rjâu hói và bài tập Thực chất biến đối lí học của thức ãn trong khoang miệng là gì ? Hãy giải thích nghĩa đen vé mặt sinh học của câu thành ngữ "Nhai kĩ no lâu". Với khầu phán ăn đầy đủ các chất, sau tiêu hoá ở khoang miệng và thực quản thi còn những loại chất nào trong thức ãn cân được tiêu hoá tiếp ? Khi ta ăn cháo hay uống sữa, các loại thức ăn này có thê được biến đổi trong khoang miệng như thê' nào ? 2» m có biết Vai trò cùa nước bọt Mỗi ngày cơ thế ta tiết ra khoảng 800 - 1 200ml nước bọt. Bình thường, mỗi giờ tiết khoảng 15ml, nhưng khi nói, khi nhai và đặc biệt khi ãn thức ăn khô sẽ tiết nhiều hơn. Ban ngày tiết nhiêu hơn ban đêm. Nước bọt không chỉ có vai trò trong tiêu hoá mà còn có tác dụng bảo vệ răng miệng. Sở dĩ vậy là nhờ trong nước bọt có chất lizozim có tác dụng sát khuấn. Những khi ta tiết ít nước bọt (vào ban đêm), không giữ vệ sinh răng miệng sẽ là điều kiện cho vi khuắn phát triển nơi thức ãn còn dính lại, tạo ra môi trường axit, gây viêm răng lợi (hình dưới) và làm cho miệng có mùi hôi. Bởi vậy, cân phải vệ sinh răng miệng đúng cách sau khi ãn, đặc biệt là sau bữa ăn tối.