SGK Sinh Học 8 - Bài 57. Tuyến tụy và tuyến trên thận
Bài 57 TUYÊN TUỴ VÀ TUYÊN TRÊN THẬN I - Tuyến tuy (hình 57-1) Hãy nêu chức năng của tuyến tuy mà em biết. Chức năng cùa tuyến tuy Chúc năng ngoại tiết của tuyến tuy là tiết dịch tuy theo ống dẩn đổ vào tá tràng, giúp cho sụ biến í đói thức ăn trong ruột non. Ngoài ra còn có các tẽ' bào tập hợp thành các đảo tuy. có chúc năng tiết các hoocmôn điều hoà lượng đường trong máu. Có 2 loại tế bào trong các đáo tuy : tê' bào a tiết glucagôn, tê' bào (3 tiết insulin. Vai trò cùa các hoocmôn tuyến tuy Hình 57-1. Tuyển tuy với cấu trúc cùa đào tuy Ti lệ đường huyết chiếm 0,12%, nếu ti lệ này tăng cao sẽ kích thích các tế bào 3 tiết insulin. Hoocmòn này có tác dụng chuyến glucozo thành glicỏgen dự trữ trong gan và co. Trong trường hợp tỉ lệ đường huyết giảm so với bình thường sẽ kích thích các tê' bào a tiết ra glucagôn, có tác dụng ngược lại với insulin, biến gllcôgen thành glucozo đế nâng ti lệ đường huyết tro lại bình thường. Nhờ có tác dụng đối lập cua hai loại hoocmôn trên của các tê bào đáo tuy mà ti lệ đường huyết luôn ổn định. Sự rối loạn trong hoạt động nội tiết của tuyến tuy sẽ dần tới tình trạng bệnh lí : bệnh tiếu đường hoặc chứng hạ đường huyết. Dựa vào các thông tin trên, hãy trình bày tóm tát quá trình điều hoà luợng đường huyết giữ được mức ón định. II - Tuyên trên thận Dựa vào hình 57-2, hãy trình bày khái quát cấu tạo của tuyến trên thận. Tuyến trên thận 1 Chức nãng của các hoocmôn tuyến trên thận Hoocmôn vỏ tuyến : Vở tuyến chia làm 3 lớp tiết các nhóm hoocmôn khác nhau : + Lớp ngoài (lớp cáu) tiết hoocmôn điều hoà các muối natri, kali trong máu. + Lớp giũa (lớp sợi) tiết hoocmôn điểu hoà đường huyết (tạo glucozo từ prôtêin và lipit). + Lớp trong (lớp lưới) tiết các hoocmôn điéu hoà sinh dục nam, gãy những biến đổi đặc tính sinh dục ờ nam. Hoocmôn tuý tuyến Phản tuý tuyến có cùng nguồn gốc vói thân kinh giao cảm, tiết 2 loại hoocmôn có tác dụng gần nhu nhau là adrenalin và norađrênalin. Các hoocmôn này gây tăng nhịp tim, co mạch, tăng nhịp hô hấp, dãn phế quản và góp phán cùng glucagôn điéu chỉnh luợng đường huyết khi bị hạ đuờng huyết. Tuyến tuy là một tuyến pha, vừa tiết dịch tỉêu hoá (chức năng ngoại tiết) vừa tiết hoocmôn. Có 2 loại hoocmổn là insulin và glucagôn có tác dụng điêu hod lượng đường trong máu luôn ồn định: insulin làm gỉảm đường huyết khỉ đường huyết tăng, glucagôn làm tăng đường huyết khỉ lượng đường trong máu gỉảm. Tuyến trên thận gồm phan vồ và phần tuỳ. Phản vò tiết các hoocmỏn có tác dụng điêu hoà đường huyết, điêu hoà các muối natrỉ, kali trong máu và làm thay đổi các đạc tính sinh dục nam. Phăn tuỳ tiết adrenalin và norađrênalin có tác dụng điêu hoà hoạt động t im mạch và hồ hấp, góp phần cùng glucagôn điều chỉnh lượng đường trong máu. ■ c*au hói và bài tập Trình bày chức nãng của các hoocmôn tuyến tuy. Trình bày vai trò cùa tuyến trẽn thận. 3*. Thử trình bày bàng sơ đổ quá trình điều hoà luợng đuờng trong máu, đảm bảo giữ glucozo ở mức ốn định nhờ các hoocmôn của tuyến tuy. J m có biết Nhiều bệnh do khối u cúa tuyến trên thận gây nên, trong đó có hội chứng Cushing (hình 57-3). Bệnh nhân mác hội chúng này do lớp giữa tuyến trên thận tiết nhiều hoocmôn gáy rối loạn chuyến hoá gluxit và prôtêin làm đuờng huyết tăng, huyết áp cao, cơ yếu và phù né. Khối luợng của xuơng và cơ bị giảm do prôtêin bị phản giải. Có trường hợp bệnh nhân tích mờ ở vai hoặc mặt gây vai u, mặt phị. Hình 57-3. Bệnh nhân mắc hội chúng Cushing (sau 4 tháng)