SGK Sinh Học 8 - Bài 38. Bài tiết và cấu tạo hệ bài tiết nước tiểu
BÀI TIẾT VÀ CẤU TẠO HỆ BÀI TIÊT NUỚC TIỂU I - Bài tiết ■ Hàng ngày cơ thể ta phải không ngừng lọc và thải ra môi trường ngoài các chất cặn bâ do hoạt động trao đói chất của tê' bào tạo ra, cùng một sớ chất được đưa vào cơ thể quá liều lượng có thể gây hại cho cơ thé. Quá trình đó được gọi là bài tiết. Bảng 38. Các sản phẩm thải chủ yếu và cơ quan thực hiện bài tiết Sản phẩm thải chủ yếu Cơ quan bài tiết chủ yếu co2 Phối Nước tiếu Thận Mổ hôi Da Thận thái tới 90% các sán phầm bài tiết hoà tan trong máu (trừ co2), khoáng 10% còn lại do da đảm nhiệm. Khi sự bài tiết các sản phầm thải bị tri trệ bởi một lí do nào đó thì các chất thải (CO2, urê, axit uric...) sẽ bị tích tụ nhiêu trong máu, làm biến đói các tính chất của môi trường trong cơ thế. Lúc đó co thế bị nhiẻm độc có các biếu hiện như mệt mỏi, nhức đầu, thậm chí tới mức hôn mè và chết. ▼ - Các sản phẩm thài cán được bài tiết phát sinh từ đâu ? n - cấu tạo của hệ bài tiết nước tiêu (hình 38-1) Động mạch đi Động mạch đến Ống dán Phán vỏ Phán tuỳ Bể thận Óng dản nước tiểu Phấn tuỷ Phán vỏ Hình 38-1. Sơ đô cấu tạo cùa hệ bài tiết nước tiều A . Các cơ quan cùa hệ bài tiết nước tiểu ; B. Lát cắt dọc thận ; c. Một đơn vị chức năng cùa thận (gồm cầu thận, nang cẩu thận và các ống thận) ; D. Nang cầu thận và cầu thận phóng to Mỗi quả thận có tới 1 triệu đơn vị chức năng. Câu thận thực chất là một búi mao mạch dày đặc. Chọn câu trả lời đúng nhất : Hệ bài tiết nước tiểu gổm các cơ quan : Thận, câu thận, bóng đái. c) Thận, bóng đái, ống đái. Thận, ống thận, bóng đái. d) Thận, ống dần nước tiểu, bóng đái, ổng đái. Cơ quan quan trọng nhất của hệ bài tiết nước tiều là : Thận. c) Bóng đái Ống dần nước tiểu. d) ông đái. Cấu tạo của thận gổm : Phần vỏ, phần tuý, bề thận, ống dần nước tiểu. Phân vỏ, phân tuỷ, bể thận. Phân vỏ, phân tuỷ với các đơn vị chức năng, bể thận. Phân vỏ và phán tuỷ với các đơn vị chức năng của thận cùng các ống góp, bể thận. Mồi đơn vị chức năng của thận gồm : Câu thận, nang câu thận, c) Câu thận, ống thận. Nang câu thận, ống thận, d) Cầu thận, nang cầu thận, ớng thận. Bài tiết là một hoạt động cùa co thể lọc thải các chất du thừa và các chát độc hạỉ khác đề duy trì tinh ổn định cùa môi trường trong. Hoạt động này do phổi, thận, da đảm nhiệm, trong đó phổi đóng vai trò quan trọng trong việc bài tiết khí co2, thận đóng vaỉ trò quan trọng trong vỉệc bài tiết các chát thảỉ khác qua nước tỉểu. Hệ băi tỉết nuớc tiểu gồm : thận, ống dãn nitớc tiều, bóng đáỉ và ống đái. Thận gồm 2 quá với khoảng 2 triệu đon vị chức năng để lọc máu và hỉnh thành nuóc tiều. . . V ' . 1 âu hài và bài tập Bài tiết đóng vai trò quan trọng như thế nào với cơ thề sống ? Các sản phầm thải chủ yếu của cơ thể là gì ? Việc bài tiết chúng do các cơ quan nào đảm nhiệm ? Hệ bài tiết nước tiểu có cấu tạo như thế nào ? jmcobiet SÒI THẬN (hình 38-2 -^3) Trong thành phán nước tiếu có những muối vô cơ và hữu cơ như muối canxi, muối phôtphat, muối urat... dẻ bị kết tinh khi nồng độ của chúng quá cao và gặp pH thích hợp hoặc gặp những điéu kiện đặc biệt khác. Các tinh thể của chúng có thể làm ngưng trệ quá trình bài tiết nước tiểu và thậm chí gây đau đớn dữ dội, ảnh hưởng tới sức khoẻ và mọi hoạt động khác. Hình 38-2. Ảnh chụp X quang cho thấy một viên sỏi ơ bể thận phái Hình 38-3. Viên sỏi dài 8mm được tạo bời các tinh thể canxl phôtphat