SGK Sinh Học 8 - Bài 33. Thân nhiệt
Bài 33 THÂN NHIỆT I - Thân nhiệt Người ta. đo thân nhiệt như thê nào và đế làm gì ? Nhiệt độ cơ thế ở người khoé mạnh khi trời nóng và khi trời lạnh là bao nhiêu và thay đối như thế nào ? Thán nhiệt là nhiệt độ cua cơ thế. ơ người binh thường, nhiệt độ cơ thế luôn ón định ở mức 37°c và không dao động quá o,5°c (37°c là nhiệt độ đo ờ miệng, ớ nách thấp hơn một ít, còn ở hậu môn nhiệt độ cao hơn một ít). Quá trình chuyến hoá năng lượng trong tế bào sản sinh ra nhiệt, nhiệt được toả ra môi trường qua da, qua hô hấp và bài tiết. Vì vậy, dam bảo thân nhiệt ốn định chính là tạo ra sự cân bàng giữa quá trình sinh nhiệt và quá trình toá nhiệt. n - Sự điếu hoà thân nhiệt Vai trò của da trong điều hoà thân nhiệt Mọi hoạt động cua cơ thế đéu sinh nhiệt. Vậy nhiệt do hoạt động của cơ thế sinh ra đã đi đâu và đế làm gì ? Khi lao động nặng, cơ thế có những phương thức toả nhiệt nào ? Vì sao vào mùa hè, da người ta hồng hào, còn mùa đông, nhất là khi trời rét, da thường tái hoặc sởn gai ốc ? Khi trời nóng, độ ầm không khí cao, không thoáng gió (trời oi bức), cơ thế ta có những phán ứng gì và có cám giác như thế nào ? Từ nhùng ý kiến trả lời trên hãy rút ra kết luận vé vai trò của da trong sự điều hóà thân nhiệt. Vai trò của hệ thân kinh trong điểu hoà thân nhiệt Sự tăng, giảm quá trình dị hoá ở tế bào đế điéu tiết sự sinh nhiệt, cùng với các phản ứng co, dãn mạch máu dưới da ; tăng, giảm tiết mổ hôi, co, duỗi cơ chân lông đế điếu tiết sự toả nhiệt của cơ thế đêu là phản xạ. Điéu đó chứng tò hệ thán kinh giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động điéu hoà thân nhiệt. in - Phương pháp phòng chống nóng, lạnh Khi nhiệt đõ môi trường cao mà không thông thoáng, sự toả nhiệt và thoát mó hôi bị ngưng trệ làm nhiệt độ cơ thể tăng cao, ta dẻ bị cảm nóng. Đi náng hay vừa lao động xong, thân nhiệt đang cao mà tám ngay hoặc ngồi nghi nơi gió lùa cũng có thể bị cảm. Mùa rét, nhiệt độ không khí xuống thấp, cơ thể mất nhiệt nhiều, nếu không giữ cho cơ thể đủ ấm sẽ bị cảm lạnh. ' - Chê độ ăn uống múa hè và mùa đỏng khác nhau nhu thế nào ? Vào mùa hè chúng ta cân làm gì đế chống nóng ? Đế chống rét, chúng ta phái làm gì ? Vì sao nói : rèn luyện thân thê cùng là một biện pháp chống nóng, lạnh ? Việc xây nhà ở, công sờ... cân lưu ý nhùng yếu tố nào để góp phân chống nóng, chống lạnh ? Trồng cây xanh có phai là một biện pháp chống nóng không ? Tại sao ? Thân nhiệt người luôn ồn định, vĩ cơ thề người có các co chế điểu hoà thân nhiệt nhu tăng, giảm quá trình dị hoá, điều tiết sụ co dãn mạch máu dưới da và co co chân lõng, thoát mồ hồi... để đảm bào sự căn bàng giũa sỉrih nhiệt và toá nhiệt, Chúng ta căn tăng cường rèn luyện thân thể dề tăng khả năng chịu đụng khỉ nhỉệt độ môi trường thay đổi, đồng thời biết sử dụng các biện pháp và phương tiện chổng nóng, lạnh một cách hợp lí. cjâu hói và bài tập Trình bày co chế điéu hoà thân nhiệt trong các trường hợp : trời nóng, trời oi bức và trời rét. Hãy giải thích các câu : "Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói". "Rét run câm cập". Đẻ phòng cảm nóng, cam lạnh, trong lao động và sinh hoạt hàng ngày em cán phải chú ý những điếm gì ? CÓ biết 2 Bé Cacli Côxổlôpski (Karlee Kosolopski) 2 tuói, bị bỏ quên ngoài trời mưa tuyết lạnh tới -22°c vản sống, khi đó thân nhiệt chi còn 14,2°c. Còn cô Êlidabét Beghenhôm (Elisabeth Bagenbhohm) bị roi xuống hố tuyết trong khi truợt tuyết và bị vùi sâu ở đó 80 phút. Khi cấp cứu, cô đã chết lâm sàng, tim ngừng đập, thân nhiệt chỉ còn 13,7°c. Bị hôn mê 10 ngày sau đó tinh lại và được chăm sóc đặc biệt 39 ngày, đã bình phục. Ca hai trường hợp trên đéu đã ngất, roi vào trạng thái hôn mê trước khi thân nhiệt giảm. Theo định luật Van Hôp, khi nhiệt độ hạ xuóng 10°C thì phán ứng giảm đi một nứa, do vậy thời gian cầm cự thiếu ôxi cùa té bào não tăng lên gấp hai, gấp ba hoặc gấp bội tuỳ trị số thân nhiệt. Co thể chi chết khi tê bào não hoàn toàn mất khả nàng hoạt động.