SGK Sinh Học 8 - Bài 27. Tiêu hóa ở dạ dày
I - Câu tạo dạ dày - Giống phân lớn các đoạn khác của ống tiêu hoá, thành dạ dày có cấu tạo 4 lớp cơ bản gốm màng bọc, lớp cơ, lớp dưới niêm mạc .và lớp niêm mạc. Đặc biệt, dạ dày có hình dạng một cái túi thát 2 đâu với dung tích tối đa khoảng 3 lít và với lớp cơ rất dày và khoẻ (gổm 3 lớp từ ngoài vào trong là cơ dọc, cơ vòng và cơ chéo), lớp niêm mạc với nhiêu tuyên tiết dịch vị (hình 27-1). - Trình bày các đặc điểm cấu tạo chủ yếu của dạ dày. - Căn cứ vào đặc điém cấu tạo, dự đoán xem ở dạ dày có thế diẻn ra các hoạt động tiêu hoá nào ? II - Tiêu hoá ớ dạ dày -1. p. Paplôp - Nhà sinh lí học nguời Nga, đã thực hiện thi nghiệm "bửa ăn gia" ở con chó có lỗ dò thực quàn. Khi chó ăn, thức ăn không vào dạ dày mà rơi xuống cái đĩa đặt ngay dưới cổ nó. Chì 3 phút sau khi thúc ăn chạm lưỡi, dịch dạ dày đã tiết ra mạnh mẽ (hình 27-2). Các thí nghiệm khác củng cho thấy bất cứ vật gì chạm vào lưỡi hay niêm mạc dạ dày đẻu có tác dụng gây phàn xạ tiết dịch vị. Hình 27-2. Thí nghiệm bửa ăn giả ờ chó Kết quả phân tích hoá thành phán dịch vị gổm + Nước : 95% + Enzim pepsin + Axit clohiđric (HC1) + Chất nhày Lúc đói dạ dày co bóp rất nhẹ và thưa. Khi có thức ăn, dạ dày co bóp mạnh và nhanh hon, giai đoạn đáu đê nhào trộn thức ăn với dịch vị, giai đoạn sau đế đầy thức ăn xuống ruột. Sụ đầy thức ăn xuống ruột còn có sụ phối hợp co của cơ vòng ờ môn vị. Thức ãn được lưu giữ ở dạ dày từ 3 đến 6 giờ. Các thí nghiệm cũng cho thấy enzim trong dịch vị chi có tác dụng duy nhất với loại thức ăn prõtêin ở mức độ nhất định (hình 27-3). H c I Pepsinôgen —-——> Pepsin Prôtêin _ Prôtêin chuỗi ngắn (Chuỗi dài gồm nhiều axit amin) (Chuỗi ngắn gồm 3-10 axit amin) Hình 27-3. Biến đổi hoá học ờ dạ dày - Chất nhày được tiết ra và phú lén bé mặt niêm mạc, ngăn cách các tế bào niêm mạc với pepsin và HC1. - Từ những thông tín nêu trẽn, hãy điển các cụm từ phù hợp theo cột và theo hàng trong báng 27. Bàng 27. Các hoạt động biến đối thức ăn ờ dạ dày Biến đối thức ăn ờ dạ dày Các hoạt động tham gia Các thành phần tham gia hoạt động Tác dụng của hoạt dông Biến đổi lí học Biến đối hoá học • Sự đầy thức ăn xuống ruột nhờ hoạt động cua các cơ quan bộ phận nào ? Loại thúc ăn gluxit và lipit đuợc tiêu hoá trong dạ dày như thê nào ? Thư giải thích vì sao prôtêin trong thức ăn bị dịch vị phân huỷ nhưng prôtêin của lớp niêm mạc dạ dày lại được bảo vệ và khổng bị phân huỷ ? Nhờ cáu tạo đặc hiệt cùa dạ dày nên thúc ăn xuống đây được làm nhuyễn và đảo trộn cho thám đều dịch vị, loại thúc ăn prôtêỉn được phân cát một phân thành các chuỗỉ ngán gồm 3-10 axỉt amỉn. Thúc ăn được tiêu hoá ở đây từ 3 - 6 giờ rồi được đáy dần từng đợt xuống ruột non. rjâu hói và bài tập ơ dạ dày có các hoạt động tiêu hoá nào ? Biến đổi li học ờ dạ dày diễn ra như thế nào ? Biến đối hoá học ở dạ dày diẻn ra như thê nào ? Với khầu phán thức ăn đáy đủ các chất, sau tiêu hoá ớ dạ dày thì còn những loại chất nào trong thức ăn cần được tiêu hoá tiếp ? j m có biết Ị? Một tai nạn và cơ hội hiếm có trong lịch sù Buổi sáng ngày 6 tháng 6 năm 1822, ở đáo Mackinac vùng hồ Huron, có một thợ săn 19 tuối người Canada gốc Pháp tén là Mactin (Martin) đã bị trúng đạn vào bụng thủng dạ dày. Khi vết thương lành hắn, dạ dày lại hợp nhất với thành bụng và đặc biệt vẩn còn một lỗ dò được đậy bới một lớp mô phát triến từ mép lỗ, nhờ vậy mà khi ăn thức ăn không rơi ra ngoài nhưng vần cho phép bác si Bômóng (Beaumont) tiến hành các quan sát và nghiên cứu vé sự tiêu hoá ơ dạ dày. Bômông đã chăm sóc và nghiên cứu trên Mactin suốt 2 năm lién. Ông đà phát hiện được nhiều điéu quan trọng như : dịch vị chứa HC1, dịch vị không có sản trong dạ dày mà chi được tiết ra khi ta ăn, thức ãn vào dạ dày có thế thoả mãn cơn đói kể cả khi ta không ăn... Mactin đã sống tiếp tới 83 tuổi, nghĩa là sống hơn 60 năm với một lỗ dò ờ dạ dày của minh.