SGK Sinh Học 8 - Bài 29. Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Bài 27
TIÊU HOÁ ở DẠ DÀY
Bài 28
TIÊU HOÁ ở RUỘT NON
I
Bài 29 HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG VÀ THẢI PHÂN
I - Hấp thụ chất đinh dưỡng
s Lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp với các lông ruột và lông cục nhỏ làm cho diện tích bé mặt bên trong của nó tăng gấp khoảng 600 lân so với diện tích mặt ngoài (hình 29-1).
Hỉnh 29-ỉ. Cấu tạo trong cùa ruột non
Ruột non rất dài (tới 2,8 - 3m ở người trưởng thành), là phần dài nhất của ống tiêu hoá. Tổng diện tích bé mặt bẽn trong của ruột non đạt tới 400 - 500m2.
Ruột non có mạng mao mạch máu và mao mạch bạch huyết dày đặc, phân bố tới từng lông ruột.
Hình 29-2. Đồ thị phàn ánh mức độ hấp thụ một số chất ờ một non
Sử dụng một ống thông luổn qua miệng để hút phân thức ăn đã được tiêu hoá đối vói một bữa ãn có khầu phần định sản (138g đường glucozo, 126g sữa bột, 74g dáu ăn) ở những đoạn ruột non khác nhau và vào những thời điếm khác nhau đế phân tích. Kết quả phân tích được biểu diễn ở đỗ thị hình 29-2.
▼ - Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì vói chức nàng hấp thụ các chất dinh dường cùa nó ?
- Căn cứ vào đâu người ta khẳng định ràng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng ?
II - Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan
■ Các chất dinh dưỡng trong ruột non được hấp thụ qua thành ruột sẽ đi theo 2 con đường vể tim, rôi theo hệ tuân hoàn tới các tê bào của cơ thế (hình 29-3).
Tĩnh mạch nhủ
Các vitamin tan trong dầu và 70% lipit theo con đường này
Phần chất dinh dưỡng dư được tích luỹ tại gan hoặc thải bỏ.
Chất độc bị khử
Các chất dinh dưỡng khác và 30% lipit, có thể lẫn một sô' chất độc theo con đường này
Hình 29-3. Các con đường hấp thụ và vận chuyển chất dinh dưỡng
■	________	Tì01"1
Các chất dinh dưỡng
với nồng độ thích hợp 	>
và không còn chất độc
- Liệt kê các chất dinh dưỡng được vận chuyến vé tim rỗi theo hệ tuấn hoàn tới các tè' bào của co thé vào các cột phù hợp trong bảng 29.
Bảng 29. Các con đường vận chuyển chất dinh dưỡng đã được hấp thụ
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường máu
Các chất dinh dưỡng đưọc hấp thụ và vận chuyên theo đường bạch huyết
- Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng vé tim ?
- Thãi phân
Háu hết các chất dinh dường đã được hấp thụ qua thành ruột non, nhưng khi tới ruột già tỉ lệ nước trong phần còn lại của dịch thức ăn vần rất lớn (250ml nước/400ml dịch thức ăn). Tại ruột già : nước tiếp tục được hấp thụ, phần chất bã còn lại trỏ nên rán đặc hon và bị vi khuẩn tại đây lên men thối rồi thành phân.
Sự co bóp của các co ở hậu môn phối hợp với các co thành bụng giúp ta thải phân ra ngoài khi đại tiện.
Vai trò chù yếu của ruộ.t già trong quá trình tiêu hoá ở co thế người là gì ?
Sụ hấp thụ các chất dinh dưỡng dỉên ra chù yếu ở ruột non. Các chát được hấp thụ tuy đỉ theo hai đường máu và bạch huyết nhưng cuối cùng văn được hoà chung vàphânphốỉ đến các tế bào co thề.
Gan tham gia đỉều hoà nồng độ các chất dỉnh dưỡng trong máu được ổn định, đồng thời khù các chất độc có hại vớỉ co thề.
Vai trò chù yếu cùa ruột gỉà là hấp thụ nước và thài phân.
cjau hói và bài tập
Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng ?
Với một kháu phán ăn đây đủ các chất và sự tiêu hoá có hiệu qua thì thành phần các chất dinh dường được hấp thụ ờ ruột non là gì ?
Gan đảm nhiệm những'vai trò gì trong quá trình tiêu hoá ờ co thế người ?
m có biết
Vai trò khử độc cùa gan
Các thi nghiệm loại bó vai trò khư độc cùa gan đều cho thấy co thể sẽ nhanh chết vì nhiẻm độc. Mỗi ngày gan phải đảm nhiệm khư hết các chất độc do hoạt động trao đối chất cua tế bào sinh ra củng như từ bên ngoài đưa vào.
Khả năng khù độc của gan rất lớn, nhưng không phải là vô hạn. Nếu mỏi ngày bạn cứ nhập đều đều vào co thế những chất độc hại như rượu chẳng hạn, gan sẽ suy kiệt dân, các tế bào gan sẽ thoái hoá (nhiẻm mõ) và thay vào đó là mô xo. Gan xo thì tiêu hoá kém, co thể suy nhược, thường xuyên bị nhiẻm độc và cuộc sống sẽ chầng kéo dài được bao lâu.