Giải Địa 10 - Bài 10. Tác động của nội lực đến địa hình bề mặt đất
Bài 10 TÁC ĐỘNG CỦA NỘI Lực ĐÉN ĐỊA HÌNH BỀ MẶT ĐẤT Câu hỏi và bài tập: Nôi lực là gì? Nguyên nhân sinh ra nội lực? Trả lời: Nội lực là lực phát sinh ở bên trong trái đất. Nguyên nhân sinh ra nội lực là năng lượng trong lòng đất như: + Sự phân huỹ các chất phóng xạ. + Sự dịch chuyển, sắp xếp các dòng vật chất theo trọng lực. + Các phản ứng hoá học, ma sát vật chất. Trình bày và phân tích tác động của các vận động kiến tạo đến địa hình bề mặt trái đất. Trả lòi: Tác động của các vận động kiến tạo đến địa hình bề mặt đất tạo ra hiện tượng lục địa nâng lên, hạ xuống; uốn nểp, đứt gãy, động đất, núi lừa. Vận động theo phương thảng đứng. Vận động nâng lên, hạ xuống: xẩy ra chậm, trên diện tích lớn, tạo ra hiện tượng biển tiến, biển thoái. Hiện nay vận động này vẫn tiếp tục xẩy ra, kèm với hiện tượng mác ma xâm nhập hoặc phun trào ra mặt đất thành núi lừa. Vận động theo phương nằm ngang. Vận động làm vỏ trái đất bị dồn ép hoặc tách dãn ra, tạo ra hiện tượng uốn nếp, đứt gãy, hình thành địa hình núi, thung lũng. Hiện tượng uốn nếp: Các lớp đá mềm bị uốn thành nếp nhưng không phá vỡ tính liên tục của các lớp đá. Cường độ ban đầu còn yếu làm hình thành các nếp uốn. Cường độ về sau nén ép mạnh, khu vực nén ép được nâng cao thành núi. Hiện tượng đứt gãy: Các lớp đá cứng sẽ bị đứt gãy, rồi dịch chuyển ngược hướng nhau theo phưong gần thẳng đứng hay nằm ngang tạo thành các hẻm vực, thung lũng. Sự chuyển dịch với biên độ lớn làm cho bộ phận trồi lên hình thành địa luỹ và bộ phận sụt xuống tạo thành địa hào. Nêu những ví dụ thực tế về sự tác động của nội lực. Trả lòi: Tác động của nội lực tạo ra các vận động: Vận động theo phưcmg thẳng đứng: vận động nâng lên, hạ xuống, tạo ra các hiện tượng biển tiến, biển thoái. VD: + Khu vực phía bắc của Thuỵ Điển, Phần Lan được nâng lên. + Khu vực lãnh thổ Hà Lan bị hạ xuống. Vận động theo phương nằm ngang: vận động dồn ép hoặc tách dãn ra, tạo ra các hiện tượng: Hiện tượng uốn nếp: Các lớp đá mềm bị uốn thành nếp, khu vực nén ép được nâng cao thành núi. VD: Dãy Uran, Thiên SOT1, Hymalaya... Hiện tượng đứt gãy: các lớp đá cứng sẽ bị đứt gãy, bộ phận trồi lên hình thành địa luỹ và bộ phận sụt xuống tạo thành địa hào. VD: + Thung lũng sông Hồng ở Việt Nam là địa hào. + Dãy con Voi ở bờ trái Sông Hồng là địa luỹ. + Biển Đỏ và các hồ dài hẹp ờ Đông Phi là những địa hào bị ngập nước.