Giải Địa 10 - Bài 29. Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới
Bài 29 QUY LUẬT ĐỊA ĐỚI VÀ QUY LUẬT PHI ĐỊA ĐỚI Câu hỏi và bài tập: Trình bày khái niệm, nguyên nhân và biểu hiện của quy luật địa đới? Trả lòi: Khái niệm quy luật địa đới: là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ xích đạo về hai cực). Nguyên nhân: do trái đất hình khối cầu và bức xạ mặt trời tạo góc nhập xạ của bề mặt đất mỗi nơi khác nhau, góc nhập xạ nhỏ dần từ xích đạo về hai cực, vì vậy lượng bức xạ mặt trời mà mặt đất nhận được cũng giảm theo, tạo ra sự phân bố theo đới của nhiều thành phần và cảnh quan địa lí trên trái đất, hình thành nên quy luật địa đới. Biểu hiện của quy luật địa đới: Phân bổ các vành đai nhiệt trên trải đất: từ xích đạo—* cực có 7 vòng đai nhiệt: Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm + 20°C của hai bán cầu (giữa hai vĩ tuyến 30°B- 30°N). Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20 °C và đường đẳng nhiệt tháng nóng nhất +1 o°c. Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu nằm giữa đường đẳng nhiệt +10°C và o°c của tháng nóng nhất. Hai vòng đai băng giá vĩnh cữu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới o°c. Các đai khí áp và các đới giỏ trên trái đất: Các đai khí áp: + Vành đai hạ áp xích đạo. + Hai vành đai cao áp cận chí tuyến. + Hai vành đai hạ áp ôn đới + Hai vành đai cao áp cực. Các đới gió: + Hai vành đai gió mậu dịch ở chí tuyến về xích đạo. + Hai vành đai gió tây ở ôn đới + Hai vành đai gió đông ở cực. Các dời khí hậu: + Khí hậu xích đạo. + Hai đới khí hậu nhiệt đới. - Hai đới khí hậu ôn đới. + Hai đới khí hậu hàn đới. Các dời dal và (hám thực vật: + Nhiệt đới: Rừng nhiệt đới ấm. rừng xích đạo. savan. hoang mạc. bán hoang mạc; Đất teralit vàng đo. nâu đò. đất xám. + Cận nhiệt: Rừng cận nhiệt âm. cây bụi lá cứng, hoang mạc. bán hoang mạc; Đất đò vàng, nâu đó. xám. + Ôn đới: Rừng lá rộng, lá kim. thào nguyên: Đất pôtdôn. nâu xám. đen. + Hàn đới: Đài nguyên; Nhóm đất Đài nguyên. Quy luật phi địa đới là gì? Nguyên nhân gây ra quy luật này? Quy luật địa ô và quy luật đai cao giống nhau và khác nhau ở những điếm nào? Trả lòi: Quy luật phi địa đới là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bổ theo địa đới cua các thành phần địa lí và canh quan. Nguyên nhân: do nguồn năng lượng bên trong trái đai phàn chia bề mặt trái đất thành lục địa. đại dương. điạ hình núi cao. Quy luật địa ô và quy luật đai cao giống nhau ở điếm: cá hai quy luật đều là biểu hiện cùa quy luật phi địa đới Quy luật địa ó và quy luật dai cao khác nhau ớ diêm: Quy luậí địa ô Là sự thay đổi có quy luật các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo kinh độ Nguyên nhân: + Do sự phân bố đất liền và biển, đại dương làm khí hậu ở lục địa bị phân hóa từ Tây sang Đông, càng vào sâu trong lục địa, tính chất lục địa càng tăng (nhiệt độ càng tăng và khô hạn). + Do ảnh hướng các dãy núi chạy theo hướng kinh tuyến. Biểu hiện: sự thay đổi các thảm thực vật theo kinh độ. Quy luật đai cao: Là sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo độ cao. Nguyên nhân: do nhiệt độ giảm theo độ cao. cùng với sự thay đổi về độ ẩm và lượng mưa ớ miền núi. Biểu hiện: phân bố của vành đai đất và thực vật theo độ cao địa hình.