Giải Địa 10 - Bài 39. Vai trò, đặc điểm, các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển và phân bố nông nghiệp. Một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp

CHƯƠNG X
ĐỊA LÍ NÔNG NGHIỆP
Bài 39
VAI TRÒ VÀ ĐẠC ĐIÉM CỦA NÔNG NGHIỆP.
CÁC NHÂN TÓ ẢNH HƯỞNG ĐÉN
SỤ PHÁT TRIẼN VÀ PHÂN BÓ NÔNG NGHIỆP.
Câu hỏi và bài tập:
Tại sao hiện nay câng như sau này không có ngành nào cỏ thể thay thế được sản xuất nông nghiệp?
Trả lòi:
Hiện nay cũng như sau nảy không có ngành nào có thể thay thế được sán xuất nông nghiệp vì nông nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu cứa lịch sử phát triền cùa xã hội loài người. Sản xuất nông nghiệp không những cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người, đảm bảo nguồn nguyên nhiên liệu cho các ngành sản xuất hàng tiêu dùng và công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm mà còn sán xuất ra những mặt hàng có giá trị xuất khâu, tăng thêm nguồn thu ngoại tệ, giái quyết việc làm, thu nhập cùa đa sô dân cư. Việc đảm báo an ninh lương thực góp phần ổn định chính trị. phát triên kinh tế là mục tiêu phấn đấu cua mỗi quốc gia.
Hiện nay trên 40% sổ lao động cùa thế giới tham gia hoạt động nông nghiệp, tạo ra 4% GDP của toàn cầu. trong đó lao động chủ yếu là các nước đang phát triển.
Tại sao đoi với các nước đang phát triển, đông dân thì đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ chiến lược hàng đầu?
Trả lòi:
Đối với các nước dang phát triển, dông dàn thì đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp được xem là nhiệm vụ chiến lược hàng đầu vì hoạt động nông nghiệp liên quan đến việc làm. thu nhập và đời sống cùa đa số dân cư, gắn liền với phần lớn lãnh thô. vì thế phát triên nông nghiệp có vai trò quan trọng đặc biệt đối với sự ôn định kinh te, chính trị và xã hội cùa đất nước.
Trình bày các dặc điếm cùa sán xuất nông nghiệp. Đặc điểm nào quan trọng nhất, tại sao?
Trả lòi:
a. Các đặc diêm của san xuất nông nghiệp:
- Đất trồng là tư liệu san xuất chu yếu.
Cây trồng, vật nuôi là đối tượng lao động.
Sản xuất nông nghiệp có tính vụ mùa.
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên.
Nông nghiệp ngày càng trờ thành ngành sản xuất hàng hoá.
b. Đặc điểm quan trọng nhất là: Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu, cây trồng, vật nuôi là đối tượng lao động.
Đất trồng là tư liệu sản xuất chủ yếu vì đây là đặc điểm quan trọng để phân biệt nông nghiệp với công nghiệp. Không thể có sản xuất nông nghiệp nếu không có đất đai. Quy mô và phương hướng sản xuất, mức độ thâm canh và tổ chức lãnh thổ phụ thuộc nhiều vào đất đai.Trong quá trình sử dụng, nếu con người biết sử dụng hợp lí, biết duy trì và nâng cao độ phì trong đất, thì sẽ sử dụng đất đai được lâu dài và hiệu quả hơn.
Cây trồng, vật nuôi là đối tượng lao động vì đây là đặc điểm quan trọng để phân biệt nông nghiệp với công nghiệp. Không thể có sản xuất nông nghiệp nếu không có cây trồng, vật nuôi.Quá trình phát triển của sinh vật tuân theo các quy luật sinh học, đồng thời quá trình phát triển của sinh vật còn chịu tác động rất lớn của quy luật tự nhiên (thời tiết, khí hậu, môi trường). Các quy luật sinh học và quy luật tự nhiên tồn tại độc lập với ý muốn chủ quan của con người, do vậy cần phải hiểu biết và tôn trọng quy luật sinh học, quy luật tự nhiên.
Chứng minh rằng điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên là tiền đề cơ bản để phát triển và phân bố nông nghiệp?
Trả lòi:
Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên là tiền đề cơ bản để phát triển và phân bố nông nghiệp:
Đất đai là cơ sở đầu tiên, quan trọng nhất để tiến hành trồng trọt, chăn nuôi. Quỳ đất, tính chất đất và độ phì của đất có ảnh hưởng đến quy mô, cấu tạo, năng suất và sự phân bố cây trồng vật nuôi. Những vùng đất phì nhiêu màu mờ thường là những vùng nông nghiệp trù phú, ví dụ như các vùng đất secnoziom trồng lúa mì, hay các đồng bằng châu thổ sông Hồng, sông Mêcông là những vựa lúa gạo.
Khí hậu và nguồn nước với các yếu tố nhiệt độ, lượng mưa, ánh sáng, độ ẩm, nguồn nước chảy, nguồn nước ngầm có ảnh hưởng mạnh mẽ tới việc xác định cơ cấu cây trồng, thời vụ, khả năng xen canh, tăng vụ và hiệu quả sản xuất nông nghiệp ở từng địa phương. Sự phân chia các đới trồng trọt chính trên thế giới như nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới và cận cực liên quan tới sự phân đới khí hậu. Sự phân mùa của khí hậu quy định tính mùa vụ trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.
Các điều kiện thời tiết có tác dụng kìm hãm hay thúc đẩy sự phát sinh và lan tràn dịch bệnh cho vật nuôi, các sâu bệnh có hại cho cây trồng. Những tai biến thiên nhiên như lũ lụt. hạn hán. bão...gây thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất nông nghiệp. Chính điều này làm cho nông nghiệp có tính bấp bênh, không ổn định.
Sinh vật với các loài cây, con, đồng cỏ và nguồn thức ăn tự nhiên là cơ sở để thuần dưỡng, tạo nên các giống cây trông và vật nuôi, cơ sở thức ăn tự nhiên cho gia súc và tạo điều kiện cho chăn nuôi phát triển. Ví dụ như những đồng cỏ xanh tổt ở Châu Âu và Bắc Mỹ là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và phân bố ngành chăn nuôi bò. Nhũng đồng cỏ khô ở Autralia, Trung Á là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển và phân bố ngành chăn nuôi cừu.
Các nhân tố kinh tế xã hội có ảnh hưởng như thế nào đến phát triển nông nghiệp?
Trả lòi:
Các nhân tố kinh tế xã hội có ảnh hưởng đến phát triển nông nghiệp:
Dân cư và nguồn lao động có ảnh hưởng tới hoạt động nông nghiệp ở hai mặt: vừa là lực lượng sản xuất trực tiếp vừa là nguồn tiêu thụ các nông sản. Các cây trồng, vật nuôi cần nhiều công chăm sóc (lúa nước) nên phải phân bố ở nơi đông dân, có nhiều lao động. Truyền thống sản xuất, tập quán ăn uống của các dân tộc có ảnh hưởng không nhỏ tới sự phân bố cây trồng, vật nuôi.Ví dụ như các nước Hồi giáo không ăn thịt lợn làm cho ngành chăn nuôi lợn ở đây không phát triển. Ở Án Độ do tôn giáo và tập quán không ăn thịt bò làm ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi bò.
Các quan hệ sở hữu ruộng đất có ảnh hưởng rất lớn tới con đường phát triển nông nghiệp và các hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp. Việc thay đôi quan hệ sở hữu ruộng đất của mỗi quốc gia thường gây ra những tác động rất lớn tới phát triển nông nghiệp, như ở nước ta, chính sách giao đất, giao rừng, khoán sản phẩm cho các hộ nông dân đã thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ.
Tiến bộ khoa học kĩ thuật thể hiện ở các biện pháp cơ giới hoá, thuỷ lợi hoá, hoá học hoá, điện khí hoá và áp dụng công nghệ sinh học để tạo ra các giống mới có năng xuất cao, thời gian sinh trưởng ngắn, thích hợp với điều kiện tự nhiên của vùng. Ví dụ giống ngô lai F1 dã đưa năng xuất bình quân từ 2,2 tấn lên 8 tấn/ha, có nơi lên tới 14- 22 tấn/ ha. Nhờ áp dụng rộng rãi khoa học kĩ thuật, con người hạn chế được những ảnh hưởng của điêu kiện tự nhiên và chủ động trong sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng xuât và sản lượng.
Thị trường tiêu thụ tác động mạnh mẽ đến sản xuất nông nghiệp và giá cả nông sản. Thị rường còn có tác dụng điều tiết đối với sự hình thành và phát triển vùng chuyên môn hoá nông nghiệp.
Đường lối chính sách phát triển kinh tế cũng có ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp, tạo động lực để thúc đẩy nền nông nghiệp phát triển mạnh mẽ.