Soạn Văn 9: Các phương châm hội thoại
CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI
KIẾN THỨC Cơ BẢN
Phương chăm về lượng: Khi giao tiếp, cần nói cho có nội dung; nội dung của lài nói cần phải đáp ứng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu không thừa.
Phương chăm về chất: Khi giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng, không có bằng chứng xác thực.
HƯỚNG DẪN TÌM HIEU CÂU HỎI PHAN bài học
Phương châm về lượng
Câu 1. Dọc doạn trích và trả lời câu hỏi.
+ Câu trả lời của Ba: “Học bơi ở dưới nước” không đáp ứng điều mà An muôn hỏi. Bởi lẽ học bơi thì đương nhiên là phải ở dưới nước rồi, điều An muôn hỏi là học bơi ở địa điếm nào.
+ Ba cần phải trả lời: Học bơi ở câu lạc bộ nào đó hoặc ở hồ bơi nào đó. Ví dụ : Tớ học bơi ở hồ bơi Lam Sơn.
+ Điều cần rút ra: khi trả lời cần phải đáp ứng yêu cầu mà người nghe muôn hỏi.
Câu 2. Đọc chuyện “Lợn cưới áo mới” và trả lời câu hỏi.
+ Lí do truyện gây cười: Bởi cả hai anh có lợn cưới và áo mới đều không trả lời đúng yêu cầu của câu hỏi, cố tình nói những điều dư thừa không cần thiết.
+ Hỏi đúng và trả lời đúng là: “Bác có'thấy con lợn nào chạy qua đây không ?”; “Tôi chẳng thây có con lợn nào chạy qua đây cả.”
Phương châm về chát
Đọc truyện cười “Quả bí khổng lồ” và trả lời câu hỏi.
+ Chuyện này nhằm phê phán tính ba hoa khoác lác của những kẻ nói những điều không có trong thực tế cuộc sông.
+ Trong giao tiếp điều cần tránh là không nên nói sai sự thật hãy nói những điều có bằng chứng cụ thể.
HƯỚNG DẪN LUYỆN TẠP
Câu 1. Vận dụng phương chăm về lượng dế phân tích lỗi trong những căù sau.
Trâu là loại gia súc nuôi ở nhà, gia súc đã có nghĩa là thú nuôi ở nhà - câu dư thừa thông tin.
Én là loại chim có hai cánh, chim thì đương nhiên là có hai cánh — câu dư thừa thông tin.
Câu 2. Chọn từ ngữ thích hợp diền vào ô trống.
Nói có căn cứ chắc chắn là: Nói có sách, mách có chứng (Phương châm về chát)
Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là nói dôi. (Phương châm về chát)
Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ là nói mò (Phương châm về chất)
Nói khoác lác làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là nói trạng (Phương châm về lượng)
Nói nhảm nhí vu vơ là nói nhăng nói cuội (Phương châm về chát)
Câu 3. Đọc truyện cười “Có nuôi dược không?” và cho biết phương châm hội thoại nào dã không dược tuân thủ.
Người nghe chuyện hỏi Rồi có nuôi dược không? Người nói đã vi phạm phương châm về lượng, hỏi những điều dư thừa không cần thiết. Bởi lẽ có nuôi được mới có anh ta lúc bấy giờ.
Câu 4. Vận dụng những phương châm hội thoại dã học để giải thích vì sao người nói dôi khi phải dùng những cỚẨỉh diễn dạt sau dây:
Cách diễn đạt: Như tôi dược biết, tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì, tội nghe nói, theo tôi nghĩ, hỉnh như là...
+ Người nói muôn người nghe chú ý đến tính chủ quan của thông tin, không muôn tạo ra sự áp đặt.
4- Lưu ý người nghe chú ý đến độ chính xác của thông tin.
Cách diễn dạt: Như tôi dã trình bày, như mọi người dã biết...
+ Người nói muôn người nghe chú ý đến sự khách quan của thông tin.
+ Khẳng định độ chính xác của thông tin.
('âu 5. Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau và cho biết những < hành ngữ này có liên quan đến phương châm hội thoại nào?
+ Án đơm nói đặt: nói những điều không có trong thực tế nhằm vu không, hãm hại người khác.
+ Ản ốc nói mò: nói một cách hú họa không có căn cứ.
+ Ăn không nói có: nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm vu khống người khác.
+ Cãi chày cãi cối: cãi lây được không có lí lẽ, không có cơ sở thực tế.
+ Kh.ua môi múa mép: nói những điều khoác lác không có thực tế.
+ Nói dơi nói chuột: nói linh tinh không có mục đích nghiêm chỉnh.
+ Hứa hươu hứa vượn: lời hứa hão không có khả năng thực hiện.