Soạn Văn 9: Miêu tả trong văn bản tự sự

MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN Tự sự
KIẾN THỨC Cơ BẢN
Trong văn bản tự sự, việc miêu tả cụ thể, chi tiết về cảnh vật, nhân vật và sự việc có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn, gợi cảm, sinh dộng.
HƯỚNG DẪN TÌM Hiểu CÂU HỎI PHAN bài học
Tìm hiểu yếu tô miêu tả trong văn bản tự sự.
Đoạn trích: Quang Trung đánh tan quân Thanh.
Đoạn trích kể về trận đánh đồn Ngọc Hồi của vua Quang Trung sáng mùng 5 năm Kỉ Dậu. Vua Quang Trung cưỡi voi xông trận trực tiếp chỉ huy trận đánh.
Các chi tiết miêu tả trong đoạn trích rất nhiều, chủ yếu nhằm khắc họa hình ảnh quân Tây Sơn.
So sánh
Sự việc chính
Sự việc được miêu tả
Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh.
Vua Quang Trung liền gấp rút sai đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuôhg đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm bính khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh.
Rõ ràng đoạn văn có yếu tô' miêu tả sinh động, hấp dẫn, cụ thể hơn.
LUYỆN TẬP
Câu 1. Tìm những yếu tô miêu tả trong đoạn trích “Chị em Thuỷ Kiều” và “Cảnh ngày xuân” và phân tích giá trị của chúng?
a. + Những câu thơ tả cảnh trong Cảnh ngày xuân:
Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm ĩnột vài bông hoa.
Dập dìu tài tử giai nhân Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Nao nao dòng nước uốn quanh Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
+ Các yếu tô' miêu tả làm cho cảnh vật hiện lên trước mắt người đọc như một cuốn phim quay chậm, như đang được ngắm cảnh ngày xuân tươi sáng thanh bình với cành lê trắng muốt, bãi cỏ xanh rờn, như đang thấy được dòng người đi trẩy hội và cảnh ngổn ngang sau buổi lễ hoá vàng, như được thả hồn mình theo dòng suôi nhỏ với nhịp câu xinh xắn.
b. + Những câu thơ miêu tả trong Chị em Thuý Kiều:
Vân xem trang trọng khác vời
Khuôn trăng đầy đặn nét ngài nở nang.
Hoa cười ngọc thốt đoan trang.
Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da.
Làn thu thuỷ nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh.
Em đềm trướng rủ màn che Tường đông ong bướm đi về mặc ai.
+ Các yếu tô' miêu tả giúp ta hình dung được một cách cụ thể vẻ đẹp của chị em Thuý Kiều, Thuý Vân, như có một nàng Vân bằng xương bằng thịt hiện ra trước mắt người đọc, cùng với cảnh sông êm đềm, phong lưu, khuê các của hai nàng.
Câu 2. Dựa vào đoạn trích “Cảnh ngày xuân” kể về việc chị em Thuý Kiều đi du xuân. Trong khi kể có vận dụng yếu tố miêu tả.
Khi mùa xuân bước vào tháng cuối, cũng là lúc vạn vật đã căng tràn sức sông. Cỏ non xanh mơn mởn trải rộng đễn chân trời xa. Hoa lê bắt đầu điểm xuyến những cánh hoa trắng muốt tinh khôi rung rinh trong gió nhẹ. Hội đạp thanh đã đến. Gần xa các cô gái, các chàng trai nô nức chuẩn bị đi dự hội. Hai chị em Thuý Kiều cũng đã chuẩn bị cho mình những bộ xiêm áo đẹp nhất. Ngày hội đến biết bao tài tử giai nhân đi dự hội. Dòng người cuồn cuộn như suôi chảy, ngựa xe tấp nập rộn ràng đi lại như mắc cửi. Chiếc xe của hai chị em họ Vương khó khăn lắm mới đi được tới nơi. Tiếng nói, tiếng cười rộn vang ríu rít. Những gương mặt, những nụ cười... thật là một ngày hội vui vẻ.
Câu 3. Giới thiệu trước lớp về cảnh dẹp của chị em Thuý Kiều bang lời văn của mình.
Dựa trên lời thơ của Nguyễn Du, các em hãy diễn đạt thành lời văn của mình, chú ý tuần tự miêu tả.
Hai chị em Thuý Kiều và Thuý Vân là những cô gái con nhà Vương ông nổi tiếng bởi sắc đẹp tuyệt trần. Mỗi người một vẻ khác nhau nhưng đều thể hiện sự thanh quý như mai và trong trắng như tuyết. Nàng Thuý Vân khuôn mặt đẹp tựa trăng rằm. Dáng người đầy đặn quý phái. Lời nói đoan trang dịu dàng. Nụ cười tươi tắn như hoa. Mái tóc dài óng mượt nhưmột áng mây, làn da trắng ngọc ngà như tuyết. Thật hiếm có ở đời. Nàng Vân đẹp đến vậy nhưng nàng Kiều còn đẹp hơn bội phần, khó có bút mực nào tả xiết. Vẻ đẹp của nàng trong trẻo như nước mùa thu, xanh biếc tươi tắn như núi mùa xuân. Trước vẻ đẹp của nàng hoa phải ghen vì kém sắc, liễu phải hờn vì kém xanh. Một vẻ đẹp làm khuynh thành.