Soạn bài Dấu ngoặc kép

DẤU NGOẶC KÉP
KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Dấu ngoặc kép (“ ”) dùng để :
Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp.
Ví dụ :
+ Thánh Găng-đi có một phương châm : “Chinh phục được mọi người ai cũng cho là khó, nhưng tạo được tình thương, lòng nhân đạo, sự thông cảm giữa con người với con người lại càng khó hơn”.
+ Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng : “A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như ‘ thế này à
(Nam Cao, Lão Hạc)
+ Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi như ý cô tôi muốn.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
+ Nguyễn Du đã thuật lại cảnh Hồ Tôn Hiến nghe đàn :
Nghe càng đắm, ngắm càng say
Lạ cho mặt sắt cũng ngây vì tình.
Cái thứ “mặt sắt” mà “ngây vì tình” ấy quả không lấy gì làm đẹp !
(Hoài Thanh)
Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa dặc biệt hay có hàm ý mỉa mai.
Ví dụ :
+ Nhìn từ xa, cầu Long Biên như một dải lụa uốn lượn vắt ngang sông Hồng, nhưng thực ra “dải lụa” ẩy nặng tới 17 nghìn tấn !
-> dải lụa đặt trong dấu ngoặc kép được hiểu theo nghĩa đặc biệt, dùng để chỉ chiếc cầu.
+ Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ “văn minh”, “khai lioá” của thực dân củng không làm ra được một tấc sắt. Tre vẫn còn phải vắt vả mãi với người.
-> văn minh, khai hóa đặt trong dấu ngoặc kép có hàm ý mỉa mai luận điệu lừa bịp của thực dân Pháp.
+ Kết cục, anh chàng “hầu cận ông lí” yếu hơn chị chàng con mọn, hắn bị chị này túm tóc lẳng cho một cái, ngã nhào ra thềm.
(Ngô Tất Tô', Tắt đèn)
-> phần trong dấu ngoặc kép được dùng với hàm ý mỉa mai tên người nhà lí trưởng.
+ Trước năm 1941, họ chỉ là những tên da đen bẩn thỉu, những tên “An- nam-mít” bẩn thỉu, giỏi lắm thì củng chỉ biết kéo xe tay và ăn đòn của các quan cai trị nhà ta. Ây thế mà cuộc chiến tranh vui tươi vừa bùng nổ, thì lập tức họ biến thành những đứa “con yêu", những người “bạn hiển” của các quan cai trị phụ mẫu nhân hậu, thậm chí của cả các quan toàn quyền lớn, toàn quyền bé nữa. Đùng một cái, họ (những người bản xứ) được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”.
(Nguyễn Ái Quốc, Thuế máu)
-» “con yêu”, “bạn hiền”, “chiến sĩ bảo vệ công lí” đặt trong dấu ngoặc kép được dùng với hàm ý mỉa mai.
Đánh dấu tên tác phẩm, tờ bảo, tập san,... dẫn trong câu văn.
Ví dụ :
+ Hàng loạt vở kịch như “Tay người đàn bà”, “Giác ngộ”, “Bên kia sông Đuống”... ra đời.
+ “Truyện Kiều” là kiệt tác của thiên tài Nguyễn Du.
II. THựC HÀNH - LUYỆN TẬP
Điền dấu ngoặc kép vào những chỗ thích hợp trong các câu sau :
Nhân dân Việt Nam ta từ xưa đến nay luôn luôn sống theo dạo lí Ăn quả nhớ kẻ trồng cây, uống nước nhớ nguồn.
Một nhà văn có nói : Sách là ngọn đèn sáng bất diệt của trí tuệ con người.
Nỗi oan hại chồng dược trích ở phần đầu của vở chèo Quan Ảm Thị Kính.
Nhưng thông thường người ta chỉ nhận những đấng bề trên là thầy mà không nhận ra những người thầy trong những người bạn cùng lớp, cùng trang lứa, cùng nghề nghiệp của mình.
Khi xâm chiếm nước ta, thực dân Pháp luôn lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái và dùng chiêu bài khai hóa, bảo hộ nhân dân ta.
- Thủy phải xa lớp ta, theo mẹ về quê ngoại.
Một tiếng ồ nổi lên kinh ngạc. Cả lớp sững sờ. Em tôi là chi đội trưởng, là vua toán của lớp từ mấy năm nay..., tin này chắc làm cho bạn bè xao xuyến.
Viết một đoạn văn về đề tài bảo vệ môi trường, trong đó có ít nhất ba lần sử dụng dấu ngoặc kép với ba công dụng khác nhau.