Soạn bài Nói với con

NÓI VỚI CON
(Y Phương)
KIẾN THỨC Cơ BẢ
A. Giởi thiệu:
Vài nét về tác giả:
Y Phương tên khai sinh là Hứa Vĩnh Sước, dân tộc Tày, sinh năm 1948, quê ở huyện Trùng Khánh, tỉnh Cao Bằng. Y Phương nhập ngũ năm 1968, phục vụ trong quân đội đến năm 1981 chuyển công tác về Sở Văn hóa - Thông tin Cao Bằng. Từ năm 1993, ông được bầu là Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Cao Bằng. Thơ Y Phương thể hiện tâm hồn chân thật, mạnh mẽ và trong sáng, cách tư duy hình ảnh của con người miền núi.
Bài thơ “Nói với con” rất tiêu biểu cho hồn thơ Y Phương: yêu quê hương, làng bản, tự hào và gắn bó với dân tộc mình.
Mượn lời nói với con, nhà thơ gợi về cội nguồn sinh dưỡng của mỗi con người, gợi về sức sông mạnh mẽ, bền bỉ của quê hương mình.
B. Đọc - Hiểu văn bản:
Ý đồ của nhà thơ được thể hiện rõ qua bô' cục hai đoạn của bài thơ:
+ Đoạn 1 (từ đầu đến “Ngày đầu tiên đẹp nhất trên đời”): Con lớn lên trong tình yêu thương, sự nâng đỡ của cha mẹ, trong cuộc sống lao động nên thơ của quê hương.
+ Đoạn 2 (phần còn lại): Lòng tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ, với truyền thống cao đẹp của quê hương và niềm mong ước con hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.
Bố cục ấy đi từ tình cảm gia đình mà mở rộng ra tình cảm quê hương, từ những kỉ niệm gần gũi mà nâng lên thành lẽ sông.
Cội nguồn sinh dường của con-.
Tỉnh yêu thương của cha mẹ-.
Bốn câu thơ đầu gợi lên không khí đầm ấm, quấn quýt của gia đình với hình ảnh đứa con, cha, mẹ, tiếng nói, tiếng cười:
Chân phải bước tới cha Chân trái bước tới mẹ Một bước chạm tiếng nói Hai bước tới tiếng cười
Từng bước đi, từng tiếng nói, tiếng cười của con đều được cha mẹ chăm chút, vui mừng đón nhận. Và cứ thế, con lớn lên từng ngày trong tình yêu thương, trong sự nâng đỡ và mong chờ của cha mẹ.
Sự đùm bọc của quê hương-.
Con được trưởng thành trong cuộc sông lao động, và trong thiên nhiên thơ mộng, nghĩa tình của quê hương.
+ Cuộc sống lao động cần cù và tươi vui của “người đồng mình” được gợi lên qua các hình ảnh đẹp, đậm sắc màu dân tộc:
Đan lờ cài nan hoa Vách nhà ken câu hát
Những từ “cài”, “ken” vừa miêu tả cụ thể động tác lao động, vừa nói lên tình gắn bó, quấn quýt.
+ Rừng núi quê hương thật thơ mộng và nghĩa tình:
Rừng cho hoa
Con đường cho những tấm lòng
Điệp từ “cho” mang nặng nghĩa tình. Thiên nhiên đã che chở, đã nuôi dưỡng con người cả về tâm hồn, lối sống.
Lòng tự hào về quê hương và niềm mong ước của người cha:
Qua việc ca ngợi những đức tính cao đẹp của “người đồng mình” - con người của quê hương, nhà thơ dặn dò con cần kế tục, phát huy một cách xứng đáng truyền thông của quê hương.
+ “Người đồng mình” sông vất vả mà mạnh mẽ, khoáng đạt, bền bỉ gắn bó với quê hương dẫu còn cực nhọc, đói nghèo:
Sống trên đá không chê đá gập ghềnh Sống trong thung không chê thung nghèo đói Sống như sông như suối
Lèn thác xuống ghềnh Không lo cực nhọc
Từ đó, người cha mong muốn con phải có nghĩa tình chung thủy với quê hương, biết chấp nhận và vượt qua gian nan thử thách bằng ý chí, bằng niềm tin của mình.
+ “Người đồng mình” mộc mạc nhưng giàu chí khí, niềm tin. Họ có thế’ “thô sơ da thịt” nhưng không ai “nhỏ bé” về tâm hồn, về ý chí và mong ước xây dựng quê hương. Những con người ấy bằng sự lao động cần cù, nhẫn nại, đã làm nên quê hương với truyền thông, với phong tục tập quán tốt đẹp:
Người đồng mình tự đục đá kê cao quê hương Còn quê hương thì làm phong tục
Từ đó, người cha mong muốn con biết tự hào với truyền thông quê hương, dặn dò con cần tự tin mà vững bước trên đường đời:
Con ơi tuy thô sơ da thịt Lên đường
Không hao giờ nhỏ bé được Nghe con
Những lời của người cha vừa toát lên tình cảm yêu thương trìu mến và niềm tin tưởng đối với con, vừa truyền cho con niềm tự hào về quê hương và niềm tự tin khi bước vào đời.
Tổng kết:
Qua lời nói với con, nhà thơ thể hiện tình cảm gia đình ấm cúng, ca ngợi truyền thống cần cù, sức sống mạnh mẽ của quê hương và dân tộc mình. Bài thơ giúp ta hiểu thêm về sức sống và vẻ đẹp tâm hồn của một dân tộc miền núi, gợi nhắc tình cảm gắn bó với truyền thống, với quê hương và ý chí vươn lên trong cuộc sống.