Soạn bài Nguyễn Đình Chiểu
NGUYỄN ĐÌNH CHIÊU Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888), tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ, sau khi bị mù còn có hiệu là Hối Trai, quê cha ở xã Bồ Điền, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế, nhưng sinh tại quê mẹ ở làng Tân Thới, phủ Tân Bình, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định (nay là Thành phố Hồ Chí Minh). Cuộc đời Ngũyễn Đình Chiểu gặp nhiều trắc trở, gian truân. Nhưng vượt lên nỗi đau, cuộc đời ông là bài học lớn về nghị lực sống, sống để cống hiến cho đời. Bị mù đôi mắt, nhưng Nguyễn Đình Chiểu không chịu đầu hàng số phận, vẫn sống và làm nhiều việc có ích: Dạy học, làm thuốc, sáng tác thơ vân. Là một thầy giáo, ông đặt việc dạy người cao hơn dạy chữ, được nhiều thế hệ học trò kính yêu. Là thầy thuốc, ông xem trọng y đức, lấy việc cứu người làm trọng. Là nhà thơ, cụ Đồ Chiểu quan tâm đến việc dùng vãn chương để hướng con người đến cái thiện, đến một lối sông cao đẹp, đúng đạo lí làm người. Khi quê hương bị thực dân Pháp xâm lược, Đồ Chiểu dùng thơ văn để khích lệ tinh thần chiến đấu của nhân dân. Nguyễn Đình Chiểu còn là tấm gương sáng ngời về lòng yêu nước và tinh thần bất khuất chống ngoại xâm. Ngay từ những ngày đầu giặc Pháp xâm lược Nam Bộ, Nguyễn Đình Chiểu đã nêu cao lập trường kháng chiến, cùng các lãnh tụ nghĩa quân bàn bạc việc chống giặc và sáng tác thơ văn để khích lệ tinh thần chiến đấu của các nghĩa sĩ. Khi triều đình nhà Nguyễn đớn hèn cúi đầu dâng cả Nam Kì lục tỉnh cho giặc Pháp, Đồ Chiểu đã nêu cao khí tiết, giữ gìn lối sông trong sạch, cao cả, từ chối mọi cám dỗ của thực dân, không chịu hợp tác với kẻ thù. Sự nghiệp thơ văn Nguyễn Đình Chiểu hầu như chỉ sáng tác thơ văn bằng chữ Nôm. Sáng tác của ông chia làm hai giai đoạn: Trước và sau khi thực dân Pháp xâm lược. Trước khi thực dân Pháp xâm lược Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu tập trung vào chủ đề đạo đức, nhằm truyền bá những bài học về đạo làm người chân chính, mang tinh thần nhân nghĩa Nho giáo nhưng lại thấm đượm sâu sắc tính nhân dân và truyền thống dân tộc. Tác phẩm tiêu biểu: Truyện thơ “Lục Vân Tiên", truyện thơ “Dương Từ - Hà Mậu”. Sau khi thực dân Pháp xâm lược Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu trở thành lá cờ đầu của thơ văn yêu nước chông Pháp trong cả nước, biểu dương, khích lệ tinh thần, ý chí cứu nước của nhân dân và sĩ phu đương thời. Tác phẩm tiêu biểu: + Thơ: “Chạy giặc”, “Thơ diếu Trương Định”, “Thơ điếu Phan Tòng"... + Văn tế: “Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”, “Văn tế Trương Định”, “Văn tế nghĩa sĩ trận vong lục tinh”. + Truyện thơ: “Ngư Tiều y thuật vắn đáp" (truyện thơ dài dưới hình thức, hỏi đáp về y học). * Thơ vãn của ông dù ở giai đoạn nào cũng đều rất đậm đà sắc thái miền Nam, là một đóng góp độc đáo cho kho tàng văn chương nước nhà.