Soạn bài Đặc điểm của văn bản biểu cảm
ĐẶC DIÊM cỏei VăN BIỂÍ1 CẢM MỤC TIÊU BÀI HỌC Hiểu các đặc điểm của văn biểu cảm. Hiểu đặc điểm thường gặp của phương thức biểu cảm ià mượn cảnh vật, đồ vật, con người để bày tỏ tình cảm. TÌM HIỂU NỘI DUNG Khi học văn biểu cảm, cần phân biệt nó với các phương thức biểu đạt gần gũi như miêu tả. Trong văn miêu tả, đối tượng miêu tả là con người, cảnh vật.... Trong văn miêu tả, con người cũng bộc lộ. tư tưởng, cảm xúc nhưng đó không phải là nội dung chủ yếu của phương thức biểu đạt ấy. Ngược lại trong văn biểu cảm, người ta cũng miêu tả người, cảnh vật... song đó không phải là đốì tượng chủ yếu, chủ yếu là bộc lộ tư tưởng, tình cảm. Chính vì vậy mà trong văn biểu cảm, người ta không miêu tả một con người, cảnh vật đạt mức độ cụ thể, hoàn chỉnh. Người ta chỉ chọn những chi tiết, sự việc nào đo có khả năng gợi cảm để biểu hiện cảm xúc, tư tưởng mà thôi. TRẢ LỜI CÂU HỎI 1. Đọc đoạn vãn và trả lời câu hỏi: Bài Tấm gương đã nêu lên những phẩm chất gì của tấm gương? Những phẩm chất ấy gợi lên những phẩm chất gì của con người? Theo em việc nêu lên những phẩm chát ây nhằm gởi gắm những tâm sự gì? Bài Tấm gương đã nêu lên những phẩm chất của tấm gương: trung thực, ghét thói xu nịnh, dốì trá. Đặc tính của gương là phản ánh đúng sự thật khách quan, giúp con người thấy rõ chân dung thật sự của mình. Những phẩm chất ấy gợi lên những phẩm chất gì của con người: Biểu dương người trung thực, phê phán người dối trá. => Con người nên sông ngay thẳng trung thực, đúng với lương tâm và con người mình. Có miêu tả đầy đủ cụ thể một cái gương không? Cái gương trong bài đã trở thành một hình ảnh có tính chất như thế nào? ơ đây, ta không cần miêu tả một cái gương cụ thể vì đây không phải là bài văn miêu tả cái gương. Mượn hình ảnh tâm gương để nêu lên những phẩm chát của tấm gương, đó là “người bạn trung thực, chân thành, thẳng thắn, không hề nói dối và không bao giờ nịnh hót hay độc ác với bất kì ai”. Bô' cục bài văn được tổ chức như thế nào? Bố cục bài văn gồm 3 phần: + Phần 1 là mở bài: Nêu phẩm chát của tâm gương. + Phần 2 là thân bài: Nêu lợi ích của tâm gương đốì với người trung thực và người có lương tâm. + Phần 3 là kết bài: Khẳng định lại chủ đề đã nêu. Qua bài văn, em hiểu thế nào là phương thức biểu cảm? Phương thức biểu cảm: Phải chọn sự vật mà tính chất của nó phù hợp với phẩm chất tinh thần của con người, rồi biểu hiện tình cảm của mình đốì với nó như đốì với con người. Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi (SGK - trang 86) Đoạn văn biểu hiện tình cảm của đứa con khi phải xa mẹ, bị người ta lấy mất đồ chơi và còn bị chửi mắng. Tình cảm đó được thể hiện qua tiếng kêu, tiếng gọi: Mẹ ơi! và tiếng than: Khổ quá! Sao mẹ đi lâu quá! Dấu hiệu biểu cảm trực tiếp là tiếng kêu, tiếng gọi, tiếng than. Ghi nhớ: Đọc SGK. LUYỆN TẬP Đọc đoạn văn và trả lời câu hỏi Đoạn văn thể hiện tình cảm gì? Tác giả miêu tả hoa phượng nhằm khêu gợi nỗi buồn phải xa bè bạn vào lúc nghỉ hè. Hoa phượng đóng vai trò là một người bạn để tác giả thể hiện tình cảm của mình. Tác giả gọi hoa phượng là hoa học trò vì: Phượng là loài hoa thân thuộc với đời học sinh. Phượng nở đỏ rực vào mùa hè, báo hiệu mùa thi, mùa chia tay với bạn bè, thầy cô giáo, mùa nghỉ ngơi với biết bao thú vui chơi hấp dẫn. Hãy tìm mạch ý của đoạn. Đoạn văn được tổ chức theo mạch tình cảm của tác giả. Ý 1: Giới thiệu mùa phượng nở cũng là mùa hè đến, phượng phải chia tay với học sinh và nỗi buồn trong lòng phượng. Ý 2: Sự cô đơn lạnh lẽo của phượng khi phải ở lại một mình trong sân trường. Ý 3: Nỗi nhớ, nỗi buồn cùng với ước mơ của phượng với các bạn học sinh. Đoạn văn này biểu cảm gián tiếp, mượn cảnh vật, sự việc con người để gởi gắm tư tưởng, tình cảm của mình.