Soạn bài Tục ngữ về con người và xã hội

Văn bản TỤC NGƯ VỀ CON NGƯỜI VÀ xữ NỘI
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hiểu nội dung, ý nghĩa, cách diễn đạt của những câu tục ngữ nói về con người và xã hội.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
Phân tích câu tục ngữ:
Một mặt người bằng mười mặt của.
Nghĩa của câu: người quý hơn của rất nhiều lần.
Một số" câu có nội dung tương tự: "Người sống hơn đống vàng”, "Người làm ra của, chứ của không làm ra người"...
Câu này được sử dụng với mục đích:
Phê phán coi trọng của hơn người.
An ủi động viên trong những trường hợp cho là "của đi thay người".
Đề cao giá trị của con người (đặt con người lên trên mọi thứ của cải)
Cái răng cái tóc là góc con người.
Câu này có 2 nghĩa:
Răng và tóc phần nào thể hiện sức khoẻ của con người.
Răng và tóc là phần thể hiện hình thức, tính tình, tư cách của con người.
Câu tục ngữ được sử dụng:
Khuyên nhủ, nhắc nhở con người phải biết giữ gìn răng tóc cho sạch đẹp.
Thê hiện cách nhìn nhận đánh giá con người của nhân dân.
Đói cho sạch, rách cho thơm.
Đây là câu tục ngữ có hai vế đối nhau, bổ sung cho nhau rất chỉnh và làm rõ nghĩa: "đói” và "rách" là chỉ sự khó khăn, thiếu thốn về vật chất, "sạch” và "thơm" chỉ những điều con người phải đạt, phải giữ gìn và vượt lên trên mọi hoàn cảnh.
Nghĩa đen: Dù đói vẫn phải ăn uổng sạch sẽ, dù rách cũng phải ăn mặc sạch sẽ, giữ gìn cho thơm tho.
Nghía bóng: Dù nghèo khó, thiếu thôn vẫn phải sốhg cho trong sạch, không vì nghèo khổ mà làm những điều xấu xa tội lỗi. Câu tục ngử giáo dục con người phải có lòng tự trọng.
Học ăn, học nói, học gói, họ_c mở.
Câu tục ngữ này có 4 vế các vế vừa có quan hệ đẳng lập vừa có quan hệ bổ sung cho nhau. Từ "học" lặp lại 4 lần vừa nhân mạnh vừa để mở ra những điều con người cần phải học.
Học ăn, học. nói nghĩa của hai vế này như là "ăn trông nồi, ngồi trông hướng".
Học gói, học mở là tiêu chuẩn của con người thể hiện sự khéo tay, lịch thiệp khi gói và mở bất cứ một vật gì. Hay nói một cách khác biết làm và biết giữ mình trong khi giao tiếp với người khác.
Mỗi hành vi của con người đều tự thể hiện mình là một người có vãn hoá hay không? Vì vậy, con người cần phải học để mọi hành vi của mình đều chứng tỏ mình là người lịch sự, thành thạo công việc, biết đối nhân xử thế... và đó cũng chính là lời khuyên như của câu tục ngữ.
Không thầy đổ mày làm nên.
Câu tục ngữ này khẳng định vai trò, công ơn của người thầy giáo, người đã dạy bảo ta những tri thức khoa học, đạo đức, lẽ sông... Mỗi thành công của chúng ta đều có công ơn và vai trò của người thầy. Vì vậy, ta phải biết kính trọng thầy, tìm thầy mà học.
Học thầy không tày học bạn.
Câu này có hai vế (học thầy - học bạn). Câu tục ngữ đề cao ý nghĩa, vai trò của việc học bạn. Nó không hạ thấp việc học thầy, không coi học bạn quan trọng hơn học thầy mà muôn nhấn mạnh tới một đốì tượng khác: Bạn gần gũi ta nhiều do đó có thể học nhiều điều ở bạn. Bạn cùng lứa tuổi với ta, ta có thể thấy mình trong đó để tự học, tự trau dồi.
Câu tục ngữ khuyến khích mở rộng đối tượng, phạm vi cách học hỏi và khuyên nhủ việc kết bạn để có tình bạn đẹp.
Thương người như thể thương thân.
Câu tục ngữ khuyên con người phải biết thương yêu nhau.
Đây là lời khuyên, triết lí về cách sông, cách ứng xử trong quan hệ giữa con người và con người.
An quả nhá kẻ trồng cây.
Câu tục ngữ này có nghĩa: khi được hưởng thành quả phải nhớ đến người đã có công gây dựng nên, phải biết ơn người đã giúp mình.
Câu tục ngữ này được sử dụng:
Thể hiện tình cảm của con cháu đối với cha mẹ, ông bà.
Tình cảm của học trò đốì với thầy cố giáo.
Lòng biết ơn của nhân ta đốì với các anh hùng, liệt sĩ đã hi sinh bảo vệ Tổ quốc.
Một cây làm chẳng nên non
Ba cây chụm lại nên nên hòn núi cao.
Nghĩa của câu tục ngữ: một người lẻ loi, không thể làm nên việc lớn, nhiều người hợp sức lại sẽ làm được việc cần làm, thậm chí là việc khó khăn.
Câu tục ngữ khẳng định sức mạnh của sự đoàn kết.
So sánh hai câu tục ngữ (5) và (6) phần này đã trình bày ở câu 2.
Giá trị đặc điểm của các câu tục ngữ.
Diễn đạt bằng so sánh ỏ các câu tục ngữ 1, 6, 7.
Diễn đạt bằng hình ảnh ẩn dụ ở các câu: 8, 9.
-' Từ và câu có nhiều nghĩa ở các câu: 2, 3, 4, 8, 9.
LUYỆN TẬP
Một số các câu tục ngữ về con người và xã hội.
Người sông hơn đông vàng.
Một mặt người bằng mười mặt ruộng.
Làm khi lành để dành khi đau.
Tốt gỗ hơn tốt nước sơn.
Cá không ăn muôi cá ươn Con cãi cha mẹ trăm đường con hư.
Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ.
Một miếng khi đói bằng một gói khi no.
Kiến tha lâu cũng đầy tổ.
ơ chọn nơi, chơi chọn bạn.
Chết trong còn hơn sông đục.