Soạn bài Con rồng, cháu tiên (Truyền Thuyết)

CON RỒNG, CHÁƯ TIỀN
(Truyền thuyết)
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hiểu được định nghĩa về truyền thuyết.
Hiểu được nội dung, ý nghĩa của truyện.
Thấy được những yếu tố kì ảo, khả năng tưởng tượng của người xưa.
Kể lại được truyện.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
Truyền thuyết là gì?
Truyền thuyết là những chuyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ. Chính vì thế truyền thuyết có cơ sở lịch sử, cốt lõi sự thật lịch sử.
Tuy vậy truyền thuyết không phải là lịch sử, bởi đây là truyện, là tác phẩm nghệ thuật dân gian, có yếu tô' tưởng tượng, kì ảo và thường “lí tưởng hóa” sự vật, sự kiện và nhân vật.
Người kể và người nghe tin truyền thuyết như là có thật. Truyền thuyết thể hiện thái độ ca ngợi hoặc phê phán của nhân dân đốì với các sự kiện và nhân vật lịch sử.
Truyền thuyết có mốì quan hệ chặt chẽ với thần thoại.
Phân đoạn: chia thành 3 đoạn
Đoạn 1: từ đầu đến “Long Trang"
Đoạn 2: tiếp theo đến “lên đường"
Đoạn 3: phần còn lại.
TRẢ LỜI CÂU HỎI
Hãy tìm những chi tiết trong truyện thể hiện tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ về nguồn gô'c và hình dạng của Lạc Long Quân và Au Cơ.
Kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ về nguồn gốc và hình dạng.
Lạc Long Quân và Âu Cơ đều là “thần”. Long Quân là thần rồng ở dưới nước, con trai thần Long Nữ. Âu Cơ dòng tiên, ở trên núi thuộc dòng họ Thần Nông - Vị thần chủ trì nghề nông, dạy loài người trồng trọt, cày cấy.
Lạc Long Quân có “sức khỏe vô địch, có nhiều phép lạ”. Còn Au Cơ, “xinh đẹp tuyệt trần”.
Sự nghiệp mở nước:
Lạc Long Quân giúp dần diệt trừ Ngư Tinh, Hồ Tinh, Mộc Tinh — những loài yêu quái lâu nay làm hại dân lành. Thần còn dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi và cách ăn ở.
Việc kết duyên của Lạc Long Quân và Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở có gì lạ? Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con như thế nào và để làm gì? Theo truyện này thì người Việt là con cháu của ai?
Việc kết duyên của Lạc Long Quân và Âu Cơ và chuyện Âu Cơ sinh nở có những yếu tố kì lạ:
Âu Cơ sinh ra cái bọc trăm trứng, trăm trứng nở ra một trăm người con hồng hào, đẹp đẽ lạ thường.
Đàn con không bú mớm mà tự lớn lên như thổi, mặt mũi khôi ngô khỏe mạnh như thần.
Lạc Long Quân và Âu Cơ chia con:
Lạc Long Quân đem “năm mươi người con xuống biển”. Âu Cơ đem “năm mươi người con lên núi” chia nhau cai quản các phương.
Theo truyền thuyết, người Việt là con cháu của Vua Hùng.
Em hiểu thế nào là chi tiết tưởng tượng, kỉ ảo. Hãy nói rõ vai trò của các chi tiết này trong truyện.
Yếu tô' tưởng tượng, kì ảo.
Tưởng tượng và kì ảo là những chi tiết không có thật được các tác giả dân gian sáng tạo nhằm một mục đích nhất định.
Chi tiết tưởng tượng, kì ảo trong truyện cổ dân gian gắn với quan niệm tín ngưỡng của người xưa về thế giới, về sự đan xen giữa thế giới thần linh và con người; tín ngưỡng vật tổ.
Trong truyện Con Rồng, cháu Tiên các chi tiết tưởng tượng, kì ảo có ý nghĩa:
Khắc họa và tô đậm tính chất kì lạ, lớn lao, đẹp đẽ, “lí tưởng hóa” các nhân vật và sự kiện.
Thần kì hóa, linh thiêng hóa nguồn gốc giông nòi, dân tộc, qua đó khẳng định lòng tự hào, tôn kính tổ tiên, nòi giống và dân tộc Việt Nam.
Tăng thêm tính hấp dẫn và li kì của tác phẩm.
Thảo luận ở lớp: Ý nghĩa của truyện Con Rồng, cháu Tiên. Hãy đọc phần đọc thêm để hiểu đầy đủ hơn ý nghĩa đó.
Thảo luận: Ý nghĩa của truyện
+ Giải thích, suy tôn nguồn gốc cao quý của cộng đồng người Việt. Người Việt tin vào những điều xác thực của truyền thuyết và tự hào về nguồn gốc, dòng giông Tiên, Rồng của mình.
+ Thể hiện ý nguyện đoàn kết, thống nhất của nhân dân ta ở mọi miền đất nước.
Học sinh tự đọc ở phần đọc thêm.
LUYỆN TẬP
* Em biết những truyện nào của các dân tộc khác ở Việt Nam cũng giải thích nguồn gốc dân tộc như truyện Con Rồng, cháu Tiênì Sự giông nhau ấy khẳng định điều gì?
Một số dân tộc khác ở Việt Nam cũng có truyện giải thích nguồn gốc tương tự như truyện Con Rồng, cháu Tiên:
Người Mường có truyện: Quả trứng to nở ra con người.
Người Khơ Mú có truyện: Quả bầu mẹ
Sự giông nhau đó khẳng định sự gần gũi về cội nguồn, sự giao lưu về văn hóa, kinh tế, xã hội giữa các dân tộc trên lãnh thổ Việt Nam.
Đọc diễn cảm truyện Con Rồng, cháu Tiên Học sinh tự đọc và chú ý:
Đọc đúng các chi tiết có trong truyện, bảo đảm được cốt truyện.
Thể hiện được ngôn ngữ của tác giả và ngôn ngữ của các nhân vật.
Kể diễn cảm.
GHI NHỚ
Truyện Con Rồng, cháu Tiên có nhiều chi tiết tưởng tượng, kỉ ảo nhằm giải thích, suy tôn nguồn gốc, giống nòi và thể hiện sự đoàn kết, thống nhất cộng đồng của người Việt.