Soạn bài Luyện nói về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả

LUYỆN NÓI VỀ QUAN SẤT, TƯỞNG TƯỢNG, so SÁNH
VÀ NHẬN XÉT TRONG MIÊƯ TẢ
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Biết cách trình bày và diễn đạt một vấn đề bằng miệng trước tập thể.
Thông qua nội dung luyện nói giúp học sinh nắm chắc kiến thức đã học về quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét trong văn miêu tả.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
TRẢ LỜI CÂU HỎI
Bài tập 1 :
Từ truyện Bức tranh của em gái tôi, hãy lập dàn ý để nói ý kiến của mình trước lớp theo câu hỏi :
a. Theo em, Kiều Phương là người như thế nào ? Từ các chi tiết về nhân vật này trong truyện, em hãy miêu tả lạ hình ảnh của Kiều Phương theo trí tưởng tượng của mình.
Bài văn :
Kiều Phương, một cô bé xinh đẹp, thông minh và nhanh nhẹn.
Ở cô toát lên một vẻ đẹp trong sáng về tâm hồn.
Dáng người Kiều Phương nhỏ nhắn, làn da trắng mịn với đôi mắt bồ câu trong và sáng tạo nên một vẻ sắc sảo vừa đẹp, vừa xinh. Cái miệng lúc nào cũng tươi cười khiến cho người ta cảm thấy thân thiện và dễ mến.
Gương mặt Kiều Phương sáng sủa pha chút tinh nghịch bởi vầng trán hơi dô của bạn (người ta thường nói trán dô là bướng lắm đấy).
Ngay từ nhỏ Kiều Phương đã có năng khiếu hội họa. Một hôm tôi tình cờ sang chơi, bắt gặp Kiều Phương đang nhào một thứ bột gì đó đen sì, trông rất bẩn, thỉnh thoảng lại bôi ra ở cổ tay. Thấy tôi đến, Kiều Phương vui lắm, bèn lôi tôi vào buồng rồi mang ra cho tôi xem rất nhiều lọ màu khác nhau. Tôi không hiểu bạn dùng những sắc màu đó để làm gì ? Kiều Phương thì thầm vào tai tôi: “Đây là thứ thuốc vẽ của mình đấy ! Mình tự chế ra, cậu thấy có được không ?”. Nói rồi Kiều Phương lấy bút và giấy ra vẽ tặng ngay cho tôi một bức tranh. Tôi trợn tròn mắt kinh ngạc, hóa ra cô bạn gái của tôi lại là một họa sĩ đầy tài năng. Kiều Phương còn dặn tôi là đừng nói cho ai biết về những bức tranh này. Nhưng rồi mọi bí mật của Kiều Phương cũng bị "bại lộ".
Chú Tuấn Lê là người phát hiện ra tài hội họa của bạn và cũng chính nhờ chú giới thiệu mà Kiều Phương được đi dự thi vẽ quôc tế.
Bức tranh mà Kiều Phương đạt giải nhất, đó là bức chân dung về người anh trai của Kiều Phương. Kiều Phương vẽ về người anh của mình với tất cả tâm hồn, sự yêu thương và tấm lòng nhân hậu của cô em gái dành cho anh...
b. Người anh của Kiều Phương là người như thế nào : Hình ảnh người anh trong bức tranh với người anh thực của Kiều Phương có khác nhau không ?
Người anh của Kiều Phương :
Khác với Kiều Phương, anh trai cô là người ít nói, không để ý đến việc Kiều Phương làm gì và rất khó chịu khi thấy em gái lục lọi đồ vật. Đặt cho em mình một cái tên “Mèo con”. Nhưng khi tài năng của Kiều Phương được phát hiện, trong lúc cả nhà đang vui mừng thì anh lại cảm thấy buồn vì anh không tìm thấy ở mình một tài năng nào cả và cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên. Từ đó nảy sinh tính cáu gắt và không chơi với em gái nữa. Thế nhưng cậu không thể không quan tâm đến những bức tranh của em gái. Điều bất ngờ đối với cậu, bức tranh mà Kiều phương đoạt giải nhất ở kì thi vẽ quô'c tế lại chính là vẽ cậu. Lúc đầu là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ, bởi cậu nhận ra tính đô' kị và lòng tự ái của mình...
Hình ảnh người anh trong bức tranh với người anh thực của Kiều Phương hoàn toàn khác nhau, bởi người anh trong bức tranh là một người suy tư và mơ mộng.
Bài tập 2 :
Hãy nói cho các bạn nghe về anh, chị hoặc em mình. Trong khi nói chú ý làm nổi bật đặc điểm của người mình đang nói bằng các hình ảnh, bằng so sánh và nhận xét của bản thân.
- Tả em bé :
Dàn bài.
Mở bài : Giới thiệu em bé mà mình muôn tả.
+ Mô'i quan hệ của em đối với em bé.
+ Bé tên gì ? Cảm xúc của em đô'i với bé.
Thân bài :
Tả hình dáng khái quát của em bé.
+ Năm nay bé bao nhiêu tuổi, trai hai gái.
+ Hình dáng cao, thấp, mập mạp hay bình thường.
+ Đầu tóc, mặt mũi, nước da, ăn mặc...
Tả những đặc điểm đáng chú ý về hình dáng.
+ Đôi mắy, hàm răng...
+ Đôi má, sống mũi...
+ Tay chân
Tả tính nết thơ ngây của bé được biểu hiện qua giọng nói, tình cảm, hành động...
+ Bé tập nói như thế nào, phát âm ngộ nghĩnh ra sao ?
+ Tính hồn nhiên ngây thơ khi nhận quà.
+ Bé tập đi có gì đáng chú ý.
ZZI. Kết luận :
Cảm nhận của em và mọi người xung quanh đốì với bé.
Bài tham khảo : Tả em bé
“Cô' lên bé Xíu ! Cô' lên nào !...” Tiếng cả nhà tôi vang lên lanh lảnh. Hôm nay là buổi tập đi đầu tiên của Xíu, em ruột tôi. Cả nhà đều vui sướng khi thấy Xíu đã đi được ba, bôn bước.
Xíu đang cô' gắng bước từng bước, thấy cả nhà reo hò thì thích lắm, miệng cứ toét cười để lộ mấy cái răng sữa trông thật dễ thương. Khuôn mặt của Xíu bầu bĩnh, khi cười lại đỏ hồng như trái táo chín. Còn đôi mắt to tròn long lanh như hai viên bi thì đang nhắm tít lại vì thích thú.
Như có một sự thúc đẩy, bước chân chập chững của bé bỗng nhanh hơn làm cho thân hình bé nhỏ lắc lư như một con lật đật.
Bé Xíu thường mặc đầm trắng, vớ trắng và cả chiếc khăn trùm đầu cũng màu trắng nên chẳng lạ gì khi có người gọi bé là “Thiên thần áo trắng”. Nhưng không phải lúc nào Xíu cũng trùm đầu bằng chiếc khăn, có hôm Xíu được mẹ cột một chiếc nơ màu hồng lên mái tóc ngắn cũn cỡn của bé.
Người ta nói : “Tuổi thơ là tuổi thần tiên trong sáng nhất”. Đúng như vậy ỉ Từ việc nói, đi, ăn của Xíu đều thể hiện nét thơ ngây của mình. Xíu rất thích xem phim hoạt hình “Tom and Jerry” hay thích hát bài “Kìa con bướm vàng...” nhưng vì chưa biết nói rành nên khi muôn xem phim, Xíu ngọng nghịu nói “bướm... bướm...” hay “mèo... mèo” là cả nhà hiểu ngay. Ngoài ra Xíu còn thích chơi búp bê. Xíu có hẳn một bộ sưu tập búp bê của mình. Tuy vậy Xíu chỉ chơi một lúc là chán ngay.
Xíu rất biếng ăn, nhưng ngủ thì nhanh lắm. Mỗi lần đến bữa, mẹ phải bồng bế, dỗ mãi mới chịu ăn vài miếng. Bởi vậy Xíu là người ăn chậm nhất trong gia đình. Khi Xíu ăn xong thì tôi đã thiu thiu vào giấc ngủ trưa rồi. Xíu thấy vậy cũng nằm xuống giả vờ ngủ. Mẹ biết thế cũng nằm xuống ôm bé vào lòng hát bài ru quen thuộc, chẳng mấy chốc Xíu đã đi vào giấc ngủ.
Tôi rất yêu bé Xíu, tôi cố gắng góp phần dạy bé nói, tập cho bé đi và mong bé hay ăn chóng lớn để cùng tôi xem phim và đi học.
Tả người chị
Giáng Hương là tên của chị tôi. Chị tôi năm nay mười lăm tuổi, đang học lớp mười trường Trưng Vương.
Chị có dáng người cân đối, có thể nói là đẹp, một vẻ đẹp của một cô gái đang tuổi dậy thì. Nhìn chị, người ta bị thu hút bởi mái tóc dài ôm lấy khuôn mặt trái xoan xinh xắn lúc nào cũng hồng lên như được thoa một lớp phấn. Đôi mắt tròn to trong sáng giông như mắt bồ câu. Hai hàng mi dài uô'n cong một cách tự nhiên làm cho đôi mắt vốn đã đẹp nay càng có phần duyên dáng hơn. Cái miệng tươi với đôi môi đỏ thắm giống như những bông hoa hải đường mới nở.
Chị là một người vui tính, thích ca hát, chẳng thế mà lớp 10A lại đặt cho chị biệt hiệu “Sơn Ca”. Chị có rất nhiều bạn, bởi chị là người rất quý trọng tình bạn. Chị thường dạy tôi : “Phải có tính khiêm nhường và sự tôn trọng lẫn nhau, mình mới có được những người bạn tốt”.
Chị tôi học rất giỏi, môn học mà chị thích nhất là môn Ngữ văn. Ngay từ lúc còn rất nhỏ, chị đã thích đọc sách. Từ truyện dân gian đến truyện khoa học chị đều đọc. Những lúc rảnh rỗi, chị thường kể cho tôi nghe những câu chuyện cổ tích của các dân tộc trên thế giới. Giọng chị ấm áp truyền cảm, tôi nghe tưởng như nuốt lấy từng lời của chị.
Chị tôi không chỉ là một cô gái thông minh, học giỏi mà còn là một người chăm làm. Việc gì đến tay chị cũng đều được chị hoàn thành một cách chu đáo và cẩn thận...
Tôi rất yêu chị bởi chị là một tấm gương sáng để cho tôi học tập.
Bài tập 3 :
Lập dàn ý cho bài văn miêu tả một dèm trăng nơi em ở theo gợi ý của SGK.
Bài tham khảo :
Hôm nay là Rằm tháng Tám, ngày mà thiếu nhi trong cả nước đang vui mừng, hân hoan đón chào Tết Trung thu. Cả nhà em sau khi ăn cơm tối xong, mọi người đều lên sân thượng để ngắm trăng và cũng là để thưởng thức cảnh đẹp dưới ánh trăng vàng.
Trời vừa sẩm tối. Màn đêm như một tấm lụa khổng lồ đang dần dần phủ xuống bao trùm lên vạn vật, gió nhè nhẹ thổi, cây lá đu đưa như đang thầm thì trò chuyện. Bầu không khí trở nên mát mẻ. Lúc này đường phô' đã lên đèn. Cảnh thành phô' về đêm thật sông động, tuyệt đẹp. Từ chân trời phía đông chợt ửng sáng, bầu trời trắng dần ra, một mảnh trăng vàng xuất hiện. Cả nhà em reo lên : “Trăng đã lên rồi”. Sau một lúc ngập ngừng, e lệ trăng mới từ từ nhô lên cả một khối tròn vành vạch màu vàng cam tươi mát. Đám mây trắng tan ra, phản chiếu ánh trăng tạo thành một vầng hào quang bảy sắc bao quanh càng làm cho mặt trăng thêm đẹp và lộng lẫy.
Thê' rồi ánh hào quang dần dần tan biến, mặt trăng cũng đổi màu. Màu vàng cam lúc nãy đã biến mất nhường chỗ cho màu trắng sữa tinh khiết, sáng ngời. Trăng giờ đây như treo lơ lửng trên ngọn cây và tỏa ra một thứ ánh sáng trăng trắng, mờ mờ thật kì ảo. Ánh trăng len lỏi qua các vòm cây, kẽ lá rọi xuôìig sân tạo nên một bức tranh tuyệt đẹp.
Cảnh vật ở dưới trăng thật huyền ảo. Mặt đất như được rải bằng một lớp bột trắng, những khóm hoa hồng, hoa cúc vàng rung rinh như muôn góp phần vào bức tranh quyến rũ của thiên nhiên.
Càng về khuya, trăng càng cao hơn, ánh trăng vẫn tràn ngập khắp không gian. Bây giờ chỉ có chị Hằng ngự trị cả bầu trời đêm.
Đêm nay, quả là một đêm trăng đẹp, cả nhà em thưởng thức an nhàn cảnh trăng thanh gió mát. Ánh trăng làm cho cảnh vật thêm đẹp, lòng người trở nên dịu dàng, thanh thản.
Ngắm cảnh trăng, em khe khẽ hát : “Sân nhà em sáng quá, nhờ ánh trăng sáng ngời, trăng tròn như cái đĩa, lơ lửng mà không rơi...”
Bài tập 4 :
Tả cảnh buổi sáng (bình minh) trên biển
Mùa hè năm ngoái, trong một chuyến nghỉ mát ở Nha Trang, em có dịp được chứng kiến vẻ đẹp của biển lúc bình minh.
Trời còn sớm, khí trời se se lạnh, gió thoảng khẽ lay động hàng dương đế lộ những giọt sương đêm còn đọng trên kẽ lá.
Phía trước em là cả một vùng trời nước mênh mông. Phóng tầm mắt ra xa, em thấy biến có một màu xanh lục. Tiếng sóng biển rì rào như bài ca bất tận ca ngợi sự đẹp đẽ, giàu có của thê' giới đại dương. Thỉnh thoảng những con sóng bạc đầu xô bờ tung bọt trắng xóa.
Phía đông, mặt trời tròn xoe ửng hồng đang từ từ nhô lên toả ánh sáng lấp lánh như hình rẻ quạt nhiều màu rực rỡ chiếu xuống mặt biển làm mặt nước sóng sánh như dát vàng.
Đến khi vừng đông thực sự hiện ra rực rỡ giữa màu mây trắng, chiếu ánh sáng kì diệu xuống vạn vật thì cả mặt biển lóe sáng một màu trắng bạc.
Ánh sáng ấy phủ lên mặt biển, lan tỏa rất đẹp. Màu xanh của trời, màu xanh của nước hòa lẫn với sắc màu của mặt trời tạo nên một màu sắc kì ảo trên biển. Cảnh biển lúc này là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mĩ.
Trong ánh sáng dịu dàng đầu buổi bình minh, trên biển xuất hiện những cánh buồm nâu, cược nắng chiếu vào hồng rực lên như đàn bướm múa lượn giữa bầu trời xanh. Chỗ gần bờ, người đến tắm thật đông, tiếng reo cười ồn ào náo nhiệt hoà cùng với tiếng sóng vỗ ì ầm. Thỉnh thoảng những con sóng lớn trườn vào bờ làm mọi người phải nhảy lên đón sóng, gặp bờ cát, sóng tan và thành muôn ngàn bọt nước li ti và đám đông vui vẻ kia lại dập dềnh cùng những chiếc phao nổi trên mặt nước.
Những ngày nghỉ ở bãi biển Nha Trang trôi qua thật mau, kì nghỉ mát đã lui vào quá khứ, nhưng cảnh bình minh trên biển mãi mãi in sâu vào tâm trí em, một vẻ đẹp của biển, vẻ đẹp kiêu kì muôn màu, muôn sắc ấy do mây, trời, ánh sáng tạo nên...