Soạn bài Tìm hiểu chung về phép lập luận giải thích

TÌM HIỂU CHUNG VỀ PHÉP Lệp LUệN GIẢI THÍCH
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Nắm được mục đích, tính chất và các yếu tố của phép lập luận giải thích.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
Trong đời sống, khi ta chưa hiểu về một vân đề hoặc hiện tượng xa lạ thì ta cần có một nhu cầu giải thích.
Ví dụ: Vì sao lại có bão; vì sao lại có nhật thực...
Muôn trả lời được những câu hỏi đó ta phải chỉ ra được nguyên nhân, quy luật làm nảy sinh ra hiện tượng đó.
Trong văn nghị luận, giải thích là một kiểu bài dùng lí lẽ để giải quyết một vấn đề, côt làm cho người đọc, người nghe hiểu rõ, hiểu đúng, hiểu đầy đủ vấn đề ấy, trên cơ sở hiểu (nhận thức) để có tư tưởng đúng, hành động đúng về vấn đề ấy (niềm tin)
Đặc điểm của văn giải thích là lí lẽ. Không có lí lẽ thì không có giải thích.
Đọc đoạn văn Lòng khiêm tốn và trả lời câu hỏi:
Bài văn giải thích về vân đề: Lòng khiêm tốn.
Lòng khiêm tôn đã được giải thích thông qua những đoạn văn định nghĩa (có từ Zà); những đoạn văn chứng minh làm sáng tỏ vấn đề khiêm tốn.
Khiêm tốn là biểu hiện của những con người đứng đắn...
Khiêm tôn là tính nhã nhặn.
Đó là vì cuộc đời là một cuộc đấu tranh bất tận.
Cách liệt kê các biểu hiện của khiêm tốn, cách đốì lập người khiêm tốn và kẻ không khiêm tốn là cách giải thích sinh động, cụ thể cho bài văn nghị luận giải thích.
Việc chỉ ra cái lợi và cái hại của khiêm tôn và nguyên nhân của thói quen không khiêm tôn chính là nội dung của bài giải thích.
Lập luận giải thích (xem trang 71 - SGK)
LUYỆN TẬP
Đọc bài văn Lòng nhân dạo cho biết vấn đề được giải thích và phương pháp giải thích:
Vân đề cần giải thích: Lòng nhân đạo.
Phương pháp giải thích.
Nêu định nghĩa về lòng nhân đạo: "Lòng nhân đạo là lòng biết thương người."
Đặt các câu hỏi
Thế nào là biết thương người?
Thế nào là lòng nhân đạo?
Chứng minh bằng những biểu hiện:
Ông lão sông bằng nghề hành khất.
Đứa trẻ thơ sông bằng cách đi nhặt từng mẩu bánh của người khác ăn dở...
Mọi người xót thương và tìm cách giúp đỡ.
Đưa ra câu nói của Thánh Găng-đi để đốì chiếu lập luận.