Soạn bài Liệt kê

LIỆT KÊ
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Hiểu thế nào là phép liệt kê, phân biệt được các kiểu liệt kê, biết vận dụng phép liệt kê trong khi nói và viết.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
A. Thế nào là phép liệt kê?
1. Câ’u tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu in đậm có điểm giông nhau: đều có kết cà’u tương tự nhau, và ý nghĩa chúng cùng nói về đồ vật được bày biện chung quanh quan lớn.
Bên cạnh ngài, mé tay trái, bát yến hấp dường phèn, đề trong khay khảm, khói bay nghi ngút, tráp đồi mồi chữ nhật để mở, trong ngăn bạc dầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt [...]. Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ẩm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch, nghiêm trang lắm [...].
Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu liệt kê có tác dụng làm nổi bật sự bề bộn, xa hoa của viên quan để đôi lập với tình cảnh của những người dân phu đang hốì hả, lam lũ trong việc chống đỡ cơn bão (mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít...).
B, Các kiểu liệt kê
Xét về câu tạo, các phép liệt kê có những điểm khác nhau:
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập.
ơ câu này sử dụng phép liệt kê không theo từng cặp.
h) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy.
ơ câu này sử dụng phép liệt kê theo từng cặp (quan hệ từ và).
Đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê:
Ví dụ a: ta có thể dễ dàng thay đổi thứ tự các bộ phận liệt kê (tre, nứa, trúc, mai, vầu).
Ví dụ b: không thay đổi được các bộ phận liệt kê, bởi các hiện tượng liệt kê ở đây đã được sắp xếp theo mức độ tăng tiến (hình thành và trưởng thành; gia đình, họ hàng, làng xóm).
LUYỆN TẬP
1. Trong bài Tinh thẩn yêu nước của nhân dân ta, để chứng minh cho luận điểm "yêu nước là một truyền thống quý báu của tà' Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê:
Sức mạnh của tinh thần yêu nước.
Lòng tự hào về truyền thông vẻ vang của dân tộc được biểu hiện qua những tấm gương của các anh hùng dân tộc.
Sự đồng tâm nhất trí của mọi tầng lớp nhân dân Việt Nam đứng lên chông Pháp.
Ví dụ: "Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy
lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước".
Tìm phép liệt kê trong đoạn trích (trang 106)
Câu a: Phép liệt kê được thể hiện trong những từ in nghiêng dưới đây:
"Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va- ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phô" Đông Dương, dưói lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng, những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưởng lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu com; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quam uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! Thật là nhốn nháo!
Câu b: Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi, em đã sống Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết được em, ngữời con gái anh hùng!
Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê:
Hoạt động của sân trường em trong giừ ra chơi:
Lúc này quang cảnh sân trường đầy tiếng ồn ào, nhộn nhịp, dông đúc. Nơi này mấy bạn gái đang chơi nhảy dây, ở một góc sân các bạn nam đang chơi đá cầu, giữa sân là nơi ồn ào náo nhiệt nhất các bạn nam đang chơi kéo co, tiếng la hét, tiếng vỗ tay, tiếng xuýt xoa trộn vào nhau thành một mớ âm thanh hỗn độn vang vọng khắp sân trường.
Truyện ngắn Những trò lổ hay là Va-ren và Phan Bội Châu
Nội dung truyện được trình bày:
Va-ren tuyên bô" trả tự do cho cụ Phan Bội Châu với điều kiện: trung thành với nước Pháp, cộng tác với nước Pháp, từ bỏ ý nghĩ phục thù, chớ tìm cách xúi giục đồng bào nổi lén chông Pháp; làm tay sai cho Pháp, những lời lẽ của Va-ren hình như không lọt vào tai cụ (Phan) và cái im lặng, dửng dưng của cụ (Phan) làm cho Va-ren sửng sốt cả người.
Cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu:
Ông là nhà cách mạng vĩ đại; một trái tim yêu nước nồng nàn; một đấng thiên sứ xả thân cho độc lập tự do của dân tộc; một con người có khí phách kiên cường, một con người sông mãi với lịch sử dân tộc Việt Nam.