Soạn bài Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo)
CHỮA Lỗi vf CHỬ NGỠ VÀ VỊ NGỮ (Tiếp theo) ì. MỤC TIÊU BÀI HỌC Nắm được các loại lỗi viết câu thiếu cả về chủ ngữ và vị ngữ hoặc thể hiện sai quan hệ ngữ nghĩa giữa các bộ phận trong câu. Biết tự phát hiện các lỗi đã học và chữa các lỗi đó. II. TÌM HIỂU NỘI DUNG A. TRẢ LỜI CÂU HỎI CÂU THIẾU CẢ CHỦ NGỮ LAN VỊ NGỮ Chỉ ra những chỗ sai trong những câu dưới đây và nêu lên cách chữa. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên. Đây là ví dụ chưa thành câu, thiếu chủ ngữ và vị ngữ, ta có thể chữa bằng cách thêm cả chủ ngữ lẫn vị ngữ: Mỗi khi đi qua cầu Long Biên, tôi đều ngắm nhìn cảnh đẹp ở hai bên bờ sông Hồng. Bàng khối óc sáng tạo và bằng bàn tay lao dộng của mình, chỉ trong vòng sáu tháng. Ví dụ này chưa thành một câu vì thiếu cả chủ ngữ lẫn vị ngữ. Mới chỉ có phần trạng ngữ. Ta chữa bằng cách thêm chủ ngữ và vị ngữ vào câu: Bằng khối óc sáng tạo và bằng bàn tay lao động của mỉnh, chỉ trong vòng sáu tháng, công nhân nhà máy Ba Son đã hoàn thành công việc sửa chữa tàu thủy. CÂU SAI VỂ QUAN HỆ NGỮ NGHĨA GIỮA CÁC THÀNH PHAN câu Cho biết mỗi bộ phận in đậm trong câu nói về ai. Những từ in đậm: Hai hàm răng cắn chặt, quai hàm hạnh ra, cặp mắt nảy lửa khiến cho người đọc hiểu rằng đó là sự miêu tả hành động của chủ ngữ (ta). Như vậy đây là câu sai về mặt ngữ nghĩa. Chữa lại: Ta thấy dượng Hương Thư ghì trên ngọn sào, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. Hoặc có thể chữa: Ta thấy dượng Hương Thư hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa, ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. B. LUYỆN TẬP Xác định chủ ngữ và vị ngữ trong câu sau: Năm 1945, cầu dược đổi tên thành cầu Long Biên. Chủ ngữ: Cầu trời Hà Nội trong xanh, nhớ lại dế quốc Mĩ, lòng tôi lại nhói đau. Vị ngữ: dược đổi tên thành cầu Long Bịên. h. Cứ mỗi lần ngẩng đầu lên nhỉn bầu những năm tháng oanh liệt và hào hùng chống Chủ ngữ: lòng tôi Vị ngữ: lại nhói đau. c. Đứng trên cầu, nhìn dòng sông Hồng đỏ rực nước cuồn cuộn chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi, nhấn chìm bao màu xanh thân thương, bao làng mạc trù. phú đôi bờ, tôi cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng đu đưa, nhưng vẫn dẻo dai vững chắc. Chủ ngữ: tôi Vị ngữ: cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng du dưa, nhưng vẫn dẻo dai vững chắc. Hãy viết thêm chủ ngữ và vị ngữ phù hợp vào chỗ trông: Mỗi khi tan trường, mẹ đón tôi về nhà (học sinh ùa ra cổng). Ngoài cánh đồng, bà con xã viển đang gặt lúa. Giữa cánh đồng lúa chín, tôi nằm hít thở hương thơm của lúa. Khi chiếc ô tô về đến đầu làng, trẻ con xúm xít đứng xem. Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách chữa: thêm chủ ngữ và vị ngữ vào câu: а. Giữa hồ, nơi có một tòa tháp cổ kính. Câu thiếu cả chủ lẫn vị. Chữa lại bằng cách Giữa hồ, nơi có một tòa tháp cổ kính, hai óon thiên nga đang bơi. б. Trải qua mấy nghìn năm đấu tranh chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta, một dân tộc anh hùng, chúng ta đã bảo vệ được giang sơn Tổ quốc. Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt. Thiếu cả chủ lẫn vị. Chữa lại: Nhàm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, các nhạc sĩ đã sáng tác rất nhiều bài hát ca ngợi cầu Long Biên. Các câu sau sai chỗ nào, chữa lại cho đúng? a. Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh. Trong câu trên ta thấy: Chủ ngữ: Cây cầu Vị ngữ (1): dưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông. Vị ngữ (2): bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh. Nếu xét về mặt ngữ nghĩa, chủ ngữ chỉ phù hợp với vị ngữ (1) mà không phù hợp với vị ngữ (2) vì cây cầu không thể bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh. Ta có thể chữa lại như sau: Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông, còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh. Hoặc: Cây cầu dưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông. Còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh. Vừa đi học về, mẹ đã bảo Thúy sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay. Chữa lại: Thúy vừa đi học về, mẹ đã bảo Thúy sang đón em. Thúy cất vội cặp sách rồi đi ngay. Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và được bạn ấy cho một cây bút mới. Chữa lại: Khi em đến cổng trường thì Tuấn gọi em và cho em một cây bút mới.