Soạn bài Bức thư của thủ lĩnh da đỏ

BỨC THƯ CỬA THÚ LĨNH DA Đỏ
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Thấy được Bức thư của thủ lĩnh da đỏ xuất phát từ tình yêu thiên ‘nhiên, đất nước đã nêu lên một số vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống hiện nay: cần bảo vệ và giữ gìn sự trong sạch của thiên nhiên, môi trường.
Thấy được tác dụng của việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong bức thư đô'i với việc diễn đạt ý nghĩ và biểu hiện tình cảm. Đặc biệt là biện pháp nhân hóa.
TÌM HIỂU NỘI DUNG
A. TRẢ LỜI CÂU HỎI
Đọc phần đẩu của bức thư từ “Đối với đồng bào tôi” đến “tiếng nói của cha ông chúng tôi”.
Hãy chỉ ra phép nhân hoá và so sánh đã dùng:
Phép so sánh:
+ Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rùng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức...
+ Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối đâu chỉ là những giọt nước, mà còn là máu của tổ tiên chúng tôi... Ngài phải dạy bảo con cháu rằng mảnh đất này là thiêng liêng... Tiếng nói thi thầm của dòng nước chính là tiếng nói cha ông chúng tôi.
Phép nhân hóa:
+ Khi người da trắng chết đi, họ thường dạo chơi giữa các vì sao và quên di đất nước họ sinh ra.
+ Bởi mảnh đất này là mẹ của người da đỏ.
+ Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi.
Tác dụng của phép nhân hoá và so sánh:
Khẳng định mồi tấc đất, mỗi dòng sông, bầu trời, không khí động thực vật là thiêng liêng đối với người da đỏ, là bà mẹ của người da đỏ nên không thể đem bán.
Đọc phần giữa của bức thư từ “Tôi biết người da trắng không hiểu cách sống” đến “Mọi vật trên đời đều có sự ràng buộc”.
Đoạn văn đã nói lên sự khác biệt, sự đối lập trong “cách sống”, trong thái độ với “Đất”, đối với thiên nhiên giữa người da đỏ và người da trắng được biểu hiện qua các mặt:
Các mặt biểu hiện
Người da trắng
Người da đỏ
Đối với “Đất”
Họ là một kẻ xa lạ, chỉ biết lấy đi từ lòng đất những gì họ cần.
Mảnh đất này không phải là anh em của họ, mà là kẻ thù của họ.
Đôi xử với đất mẹ như những vật mua được.
Mỗi tấc đất là thiêng liêng, mang kí ức của người da đỏ.
Mảnh đất là bà mẹ của người da đỏ.
Họ là một phần của mẹ và mẹ là một phần của họ.
Đối với tổ tiên
- Họ quên và cũng chẳng cần tới dòng tộc.
- Mảnh đất dòng sông... chính là máu mủ của tổ tiên người da đỏ.
Vẻ đẹp thiên nhiên
Không nghe thấy tiếng lá cây lay động vào mùa xuân, tiếng vỗ cánh của côn trùng.
Chỉ có tiếng ồn ào, lăng mạ.
Những bông hoa ngát hương là chị, là em.
Những mỏm đá, vũng nước... đều cùng chung một gia đình.
Không khí
- người da trắng chẳng để ý đến nó.
- Không khí là quý giá cùng nhau chia sẻ, hít thở.
Môi trường trong sạch
Ngàn con trâu bị bắn.
Ngựa sắt nhả khói.
- Mọi vật trên đời đều có sự ràng buộc.
Để làm bật những nội dung trên, tác giả đã sử dụng một số biện pháp nghệ thuật:
Phép đối lập: người anh em / kể thù; mẹ, đất, anh em, bầu trời / vật mua được, tước đoạt; yên tĩnh / ồn ào...
Điệp ngữ kết hợp với phép đốì lập (Tôi biết, cách sống của chúng tôi khác với cách sống của ngài; Tôi thật không hiểu nổi; Và nếu chúng tôi ra đi, thì con người cũng sẽ chết dần, chết mòn vì nỗi buồn cô đơn về tinh thần...')
Đọc phần thư còn lại: a. Hãy nêu ý chính của phần này:
Khẳng định mảnh đất của người da đỏ có được ngày hôm nay là do “mạng sông của chủng tộc bồi đắp nên”.
Nếu người da đỏ buộc phải bán đất thì người da trắng và cả con cháu họ phải coi “Đất là mẹ” phải kính trọng đất đai, biết đối xử với đất như người da đỏ.
Cảnh báo: “Điều gì xảy ra đối với đất tức là xảy ra đối với những đứa con của đất”.
Cách hành văn và giọng điệu của phần này có tính chất khẳng định dứt khoát, có tính chất cảnh báo, giọng văn hùng hồn mang tính khoa học và triết lí sâu sắc, chính vì thế giá trị của bức thư được nâng cấp mang tính vĩnh cửu.
Đất là mẹ vì:
Đất cung cấp cho con người những thứ cần thiết, đất che chở cho họ, đất là thiêng liêng, mang kí ức của người da đỏ.
Bức thư sử dụng rất nhiều yếu tô' của phép lặp:
Lặp từ, ngữ:
mỗi: (mỗi tấc đất; mỗi lá thông; mỗi bờ cát; mỗi bãi đất...)
là: (là thiêng liêng; là những điểu; là một phần; là quý giá; là kẻ hoang dã...)
thiêng liêng: (điều thiêng liêng; đất là thiêng liêng...)
kí ức: (trong kí ức, kí ức người da đỏ...)
mảnh đất: (mảnh đất tươi đẹp; mảnh đất này...)
Lặp câu, lặp ý:
Tôi là ngưới da đỏ, tôi thật không hiểu nổi điều đó.
Nếu tôi bán mảnh đất này cho Ngài, Ngài phải nhớ rằng...
Tôi là kể hoang dã...
Ngài phải dạy bảo con cháu...
Đất là mẹ...
Hãy giải thích vì sao một bức thư nói về chuyện mua bán đất cách đây một thế kỉ rưỡi vẫn được mọi người xem là một trong những văn bản hay nhất nói về thiên nhiên và môi trường.
Bức thư của người thủ lĩnh da đỏ trước hết thể hiện lòng yêu quê hương đất nước.
Thủ lĩnh da đỏ không chỉ đề cập đến “đất” mà còn đề cập đến tất cả những hiện tượng có liên quan đến đất, làm cho đất có giá trị, có ý nghĩa hay nói một cách khác đó là vấn đề tự nhiên và môi trường sinh thái.
Thời đại ngày nay người ta khai thác tài nguyên có từ trong lòng đất một cách ngấu nghiến, rồi để lại đằng sau một bãi hoang sa mạc. Có thể nói môi trường thiên nhiên đang bị ô nhiễm và bị tàn phá một cách cực kì nghiêm trọng. Đó cũng chính là bối cảnh khiến cho bức thư của Xi-át-tơn vốh xuất phát từ lòng yêu quê hương đất nước bỗng trở thành một văn bản có giá trị nhất về thiên nhiên và môi trường.
GHI NHỚ
Qua bức thư trả lời yêu cầu mua đất của tổng thống Mĩ Phreng-Klin, thủ lĩnh người da dỏ Xi-át-tơn, bằng một giọng văn đầy sức truyền cảm, bằng lôi sử dụng phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ phong phú đa dạng, đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải sống hoà hợp với thiển nhiên, phải chăm lo hảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.
B. LUYỆN TẬP
Chọn ra một sô' câu văn hay trong các đoạn nói về không khí, ánh sáng, đất nước, thực vật, thú vật và học thuộc lòng.
Một sô' câu văn hay nói về:
Đất nước:
Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đổng bào tôi.
Bởi mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ. Chúng tôi là một phần của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi.
Nếu chúng tôi bán mảnh đất này cho Ngài, Ngài phải nhớ rằng, Ngài phải dạy bảo con cháu rằng, mảnh đất này là thiêng liêng và những tia sáng chói chang phản chiếu từ mặt hồ trong vắt sẽ nói lên cái gì đó về kí ức của người da đỏ. Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi.
Không khí:
Không khí quả là quý giá với người da đỏ, bởi lẽ bầu không khí này là của chung, muông thú, cây cối và con người cùng nhau hít thở. Người da trắng cùng cùng chia sẻ, hít bầu không khí dó. Nhưng hình như người dà trắng chẳng dể ý gì đến nó.
Thực vật, thú vật:
ơ thành phố của người da trắng, chẳng có nơi nào yên tĩnh cả, chẳng có nơi nào là nghe được tiếng lá cây lay động vào mùa xuân hay tiếng vỗ cánh của côn trùng. Nếu có nghe thấy thì đó củng chỉ là tiếng ồn ào lăng mạ trong tai. Và cái gì sẽ xảy ra đối với cuộc sống, nếu con người không nghe được âm thanh lẻ loi của chú chim đớp mồi hay tiếng tranh cãi của những chú ếch ban đêm bên hồ? Tôi là người da đỏ, tôi thật không hiểu nổi điều dó.
Tôi là một kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng tra trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống. Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú? Và nếu chúng ra đi, thì con người củng sẽ chết dần, chết mòn vì nỗi buồn cô đơn về tinh thần, bởi lẽ điều gì sẽ xảy đến với con thú thì cũng chính xảy ra đối với con người. Mọi vật trên đời đều có sự ràng buộc.